ကိုဗစ်-၁၉ ကာလအတွင်း သျှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်းတွင် စစ်ရေးပဋိပက္ခများကြား လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်ခံရမှု များစွာ ရှိနေကြောင်း စုံစမ်းရှိရသည်။
ယခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီ လမှ သြဂုတ်လအထိ ကိုဗစ်-၁၉ ကာလအတွင်း လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခကြောင့် မြေမြုပ်မိုင်းနင့်မိ သေဆုံးသူ (၂၃)ဦး နှင့် ထိခိုက်ဒဏ်ရာရရှိသူ (၂၀)ဦး၊ သေနတ်ဖြင့် ပစ်ခတ်ခံရပြီး သေဆုံးသူ (၂၅)ဦး နှင့် ဒဏ်ရာရရှိသူ (၆)ဦး တို့ရှိကြောင်း သျှမ်းပြည် မြောက်ပိုင်း လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှု ဆိုင်ရာ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေးအဖွဲ့ HST-NSS က ယနေ့ စက်တင်ဘာ ၂၁ ရက်စွဲဖြင့် ကြေညာချက်တစောင် ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။
ထိုထုတ်ပြန်ချက်တွင် ပြည်တွင်း နေရပ်စွန့်ခွာသူ ၁၂၈၀ ကျော်၊ ကလေးစစ်သား စုဆောင်းခံရမှု ၂ ဦး၊ ရိုက်နှက်နှိပ်စက်ခံရသူ ၇ ဦး နှင့် ဖမ်းဆီးခံရသူ ၁၀ ဦးထိကြောင်း ရေးသားထားသည်။
အဆိုပါ လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်ခံရသူ များသည် သျှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်း လားရှိုးမြို့နယ်၊ ကွတ်ခိုင်မြို့နယ် ၊ သီပေါမြို့နယ်၊ ကျောက်မဲမြို့နယ်၊ နမ္မတူမြို့နယ်၊ မန်တုံ၊ နမ့်ခမ်း နှင့် မူဆယ်မြို့နယ် တို့ဖြစ်ကြောင်း (HST-NSS) မှ ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ ဦးဟောင်းဒေါင် က သျှမ်းသံတော်ဆင့်ကို ပြောသည်။
“ ကိုဗစ် ကာလအတွင်းမှာ ဖြစ်တဲ့ ကိစ္စပါ။ တော်တော်များတယ်။တယောက်တယောက် ဆိုရင်လူတွေက သိပ်ပြီး အာရုံမထားကြဘူး။ တကယ်တော့ အားလုံး ပြန်ပေါင်းကြည့်လိုက်ရင် တလကို ၁၃ ယောက်လောက် ရှိတယ် လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်ခံနေရတာ ” ဟု ဦးဟောင်းဒေါင် က ပြောသည်။
သျှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်း တွင် နေထိုင်သည့် ပြည်သူများသည် လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခကြားတွင် နေထိုင်နေရသဖြင့် စိုးရိမ်မှုရှိနေကြောင်း၊ လက်ရှိမှာ သျှမ်းမြောက်သည် လုံခြုံရေး ကင်းမဲ့နေကြောင်း လည်း ဦးဟောင်းဒေါင် က ပြောသည်။
“လက်ရှိ ငြိမ်းချမ်းရေး ဖြစ်စဉ်တွေကို ကျနော်တို့သိပ်မျှော်လင့်ချက် မရှိနေဘူး။ အဲ့ဒါကြောင့် ငြိမ်းချမ်းရေး ပတ်သက်တဲ့ ကိစ္စ အောက်ခြေ ဖြစ်ပျက်နေတာ တွေ ပြောင်းလဲတာတွေ သိပ်မတွေ့ရဘူး” ဟု ဦးဟောင်းဒေါင် က ဆိုသည်။
ဆက်လက်ပြီး ကိုဗစ်ကာလအတွင်း သျှမ်းမြောက်တွင် နေထိုင်သည့် စစ်ဘေးရှောင်စခန်း (IDP)တွင်နေထိုင်သည့် ပြည်သူများအတွက် အခက်အခဲ စိန်ခေါ်မှုများရှိနေကြောင်း လည်း HST-NSS ၏ ထုတ်ပြန်ချက်တွင် ရေးသားထားသည်။
“ အခု အချိန်က ဒုက္ခသည်စခန်းမှာနေတဲ့သူက အရမ်းခက်ခဲတယ်။ ဒုက္ခသည် စခန်းမှာ စားဝတ်နေရေးကလည်း ဖူလုံမှု မရှိဘူး။ လွတ်လပ်သွားလာတဲ့ချိန်တောင် ထောက်ပံ့မှုအရမ်းနည်းတယ် လုံလောက်မှု မရှိဘူး။ အစိုးရကိုယ်တိုင်က ထောက်ပံ့မှု မရှိဘူး။ ကိုဗစ်ကာလမှာပိုပြီး ဆိုးရွာတယ်လို့ ပြောလို့ရတယ်” ဟု HST-NSS မှ ပြောခွင့်ရ လွေးလှားရိုန်း က သျှမ်းသံတော်ဆင့်ကို ပြောသည်။
ယခင် ကိုဗစ်-၁၉ ကာလမတိုင်ခင်က ဒုက္ခသည် စခန်း တွင်နေထိုင်သူများသည် နေ့စားအဖြစ် အလုပ်လုပ်ကိုင်ကြပြီး ဝမ်းရေး ဖြေရှင်းကြကြောင်း၊ လက်ရှိမှာ Lockdown ပြုလုပ်ခံထားရသဖြင့် စားဝတ်နေရေး ခက်ခဲမှုများရှိနေကြောင်း လွေးလှားရိုန်း က ပြောသည်။
မြန်မာနိုင်ငံတွင် ငြိမ်းချမ်းရေး ဖြစ်စဉ်၊ ငြိမ်းချမ်းရေးဆွေးနွေးပွဲများ အစဉ်တစိုက်ပြုလုပ်ကြသော်လည်း အောက်ခြေ ပြည်သူများ၏ လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုကို လျစ်လျူရှူထားကြကြောင်း လွေးလှားရိုန်း က ထောက်ပြပြောဆိုလိုက်သည်။
“ ငြိမ်းချမ်းရေးစကားဘယ်လောက်ပြောပြောကျမတို့ တိုင်းရင်းသားဒေသမှာ လက်နက်ကိုင်တွေ တိုက်ပွဲဖြစ်နေသရွေ့ ငြိမ်းချမ်းရေးဆိုတဲ့ စကားလုံးက အရမ်းဝေးနေသေးတယ်” ဟု လွေးလှားရိုန်း က ဆိုသည်။
လက်ရှိ မြန်မာနိုင်ငံတွင် ကိုဗစ်-၁၉ ကူးစက်မှုနှုန်း တရက်ထက် တရက်မြင့်တက်လာချိန်တွင် သျှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်း လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုကလည်း မြင့်တက်လာကြောင်း၊ ကိုဗစ်-၁၉ ကာကွယ်တားဆီးချိန်တွင် လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုများ မဖြစ်စေချင်ကြောင်းလည်း ဦးဟောင်းဒေါင် က ထောက်ပြပြောသည်။
“ ကိုဗစ်ကာလမှာ လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုက မဖြစ်သင့်တဲ့ အနေအထားပါ။ ဒါပေမယ့်အများကြီးဖြစ်နေတာကို ကျနော်တို့ စိတ်မကောင်းဘူး။ လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခ ကိစ္စက ကိုဗစ် ကာလမှာ တောက်လျှောက်ခံစားနေရတာ” ဟု ဦးဟောင်းဒေါင် က ဆိုသည်။
ကိုဗစ်-၁၉ ကာလအတွင်း သျှမ်းပြည် မြောက်ပိုင်း ရှိ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင် အဖွဲ့အစည်းများနှင့် အစိုးရ တပ်မတော်တို့ တိုက်ပွဲ မဖြစ်ပွားရန် အတွက်နှင့် အရပ်သားပြည်သူများကို လူ့အခွင့်အရေးမချိုးဖောက်ရန် သျှမ်းမြောက်လူ့အခွင့်အရေး တက်ကြွလှုပ်ရှားသူများ က တောင်းဆိုလိုက်သည်။
