ပြီးခဲ့တဲ့ဇွန်လ ၂၉ ရက်နေ့မှာ ကယားပြည်နယ် တိုင်းရင်းသားရေးရာ လူမျိုးရေးဝန်ကြီးဌာန၊ တိုင်းရင်းသားရေးရာစာပေနှင့် ယဉ်ကျေးမှုဦးစီးဌာန၊ ညွှန်ကြားရေးမှူးရုံးမှာ ဌာနေတိုင်းရင်းသားစာပေ နှီးနှောဖလှယ်ပွဲကို ကျင်းပပြုလုပ်ဖို့ သက်ဆိုင်ရာ တိုင်းရင်းသားစာပေအဖွဲ့များက စီစဉ်ခဲ့ကြရာ ပြည်နယ်အစိုးရက ရွှေ့ဆိုင်းခိုင်းပြီး အစီအစဉ်တွေကို ပြန်လည်တင်ပြဖို့ ပြောဆိုခဲ့ပါတယ်။
အဲ့ဒီကိစ္စရပ်နဲ့ ပတ်သက်ပြီး ပြည်နယ်အတွင်း အရပ်ဖက်အဖွဲ့အစည်း တွေကြားတော်တော်လေး ဂယက်ရိုက်စေခဲ့ပါတယ်။ ပြည်နယ်အစိုးရရဲ့ စည်းကမ်းချက်တွေထဲမှာ ဆွေးနွေးပွဲတစုံတရာ၊ သင်တန်းတစုံတခု ပြုလုပ်မယ်ဆိုရင် အစိုးရဆီကို ၁၅ ရက်ကြိုတင် စာတင်ပြီးအသိပေးပြီးမှ ခွင့်ပြုချက်ရမှသာလျှင် ဆက်လက်လုပ်ဆောင်ရမယ်ဆိုတာကိုထုတ်ပြန်ခဲ့တာတစ်နှစ်ကျော်ခဲ့ပါပြီ။ အဲ့ဒီစည်းကမ်းချက်ကြောင့် အရပ်ဖက် အဖွဲ့အစည်းတွေ၊ ပြည်နယ်ဖွံ့ဖြိုးမှု လုပ်ငန်းတွေမှာဆောင်ရွက်နေတဲ့ အဖွဲ့အစည်းတွေအတွက် တော်တော်လေးအဆင်မပြေဖြစ်သွားစေပါတယ်။
နိုင်ငံရေးဆွေးနွေးပွဲတွေကို ပိတ်ပင်တားဆီးတယ်ဆိုတာက နားလည်လို့ရတဲ့အနေ အထားတခုမှာ ရှိနေပေမဲ့လွှတ်တော်ကတောင် အတည်ပြုထားပြီးသားဖြစ်တဲ့ တိုင်းရင်းသားစာပေတွေကိုပိုမိုပြီးဖွံ့ဖြိုးလာအောင် နှီးနှောဖလှယ်ပွဲ ကျင်းပပြုလုပ်တာကို အဟန့်အတားလုပ်ဆောင်နေတာက တိုင်းရင်းသားတွေအတွက် လက်မခံနိုင်တဲ့ အနေအထားတခုကို သက်ရောက်သွားစေပါတယ်။
စာပေဟောပြောပွဲဆိုတာအစိုးရကနေအားပေးအမြောက်မှုတွေ လုပ်ဆောင်ပေးရမှာ ဖြစ်ပေမဲ့အခုလိုအဟန့်အတားဖြစ်စေအောင် လုပ်ဆောင်နေတာဟာမိမိတို့အနေနဲ့ လက်မခံနိုင်သလိုအစိုးရအနေနဲ့လည်းမလုပ်ဆောင်သင့်ကြောင်းကိုလွိုင်ကော်မြို့နယ်မှ ကယန်းစာပေနှင့် ယဉ်ကျေးမှုကော်မတီဒုဥက္ကဌဦးသိန်းမိုကပြောပါတယ်။
“စာပေဟောပြောပွဲနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့ ပြည်နယ်အစိုးရသည် အားပေးအားမြောက် ရှိရမှာပေါ့နော အားပေးအားမြောက်ရှိရမယ် လိုအပ်တာရှိရင်လည်း ကူညီရမှာပေါ့နော အကြံပြုတာတွေလည်း ပေးရမှာပေါ့နောဘာမှ လုပ်ပေးတာမရှိပဲနဲ့ ဒီတိုင်းပဲ ပိတ်ပင်တယ်ဆိုတော့ ကျတော့်အနေနဲ့တော့ မဖြစ်သင့်ဘူးပေါ့နော“ လို့ သူကပြောပါတယ်။
အဲ့ဒီကိစ္စရပ်နဲ့ ပတ်သက်လို့ ကရင်နီအမျိုးသားတိုးတက်ရေးပါတီ (KNPP) ကလည်း ဇူလိုင်လတစ်ရက်နေ့မှာတရားဝင် ကန့်ကွက်စာတစ်စောင်ကိုထုတ်ပြန်ပြီးနိုင်ငံတော် အတိုင်ပင်ခံဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်အပါအဝင် သက်ဆိုင်ရာအသီးသီးကိ ုပေးပို့ခဲ့တယ်လို့ ကရင်နီအမျိုးသားတိုးတက်ရေးပါတီ (KNPP) ရဲ့ အထွေအထွေ အတွင်းရေးမှူး ဦးရွှေမျိုးသန့်က ပြောပါတယ်။
အခုလိုလုပ်ဆောင်နေခြင်းဟာတိုင်းရင်းသားတွေရဲ့ အခွင့်အရေးကိုကာကွယ်စောင့်ရှောက်ဖို့ အစိုးရကိုယ်တိုင် ထုတ်ထားတဲ့ဥပဒေတွေ ရှိနေပေမဲ့လည်းဒီမိုကရေစီစနစ်ကိုသွားဖို့ ပြောဆိုနေတဲ့ အစိုးရတရပ်အနေနဲ့ ဒီမိုကရေစီကိုနားမလည်တဲ့ သဘော ဆောင်နေတယ်လို့လည်း ဦးရွှေမျိုးသန့်ကဝေဖန်ထားပါတယ်။
“တိုင်းရင်းသားလူမျိုးများအခွင့်အရေးကာကွယ်စောင့်ရှောက်ရေးဥပဒေဆိုတာဒီအစိုးရလက်ထက်မှာထုတ်ပြန်ပြဌာန်းခဲ့တဲ့ ဥပဒေ၊ ဒီဥပဒေထဲမှာပါတဲ့ တိုင်းရင်းသားတွေရဲ့ လွတ်လပ်စွာလုပ်ကိုင်ခွင့်ရှိတဲ့ ကိစ္စကိုအစိုးရကတားတယ်ဆိုတာလုံးဝအဓိပ္ပါယ်မရှိဘူး။ သူတို့ပြဌာန်းထားတဲ့ ဥပဒေသူတို့ ကိုယ်တိုင် ပြန်ချိုးဖောက်ရာရောက်တယ် အဲ့ကြောင့်မို့။ ဒါကြောင့် နားမလည်ဘူးလားဆိုတဲ့ သဘောမျိုးနဲ့ ပြည်နယ်အစိုးရကမသိဘူးလားဆိုတဲ့ သဘောမျိုးနဲ့ လက်ခံနိုင်စရာလည်းမရှိဘူး။” လို့ ဦးရွှေမျိုးသန့်က ပြည်နယ်အစိုးရရဲ့ လုပ်ဆောင်ချက်အပေါ် အခုလိုပြောဆိုသွားခြင်း ဖြစ်ပါတယ်။
ပြည်နယ်အစိုးရအနေဖြင့် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေတွင်ပါတဲ့အခန်း(၈) ပုဒ်မ၃၆၅အရ နိုင်ငံသားတစ်ဦးချင်းရဲ့လွတ်လပ်ခွင့်နှင့် ၂၀၁၅မှာထုတ်ပြန်လိုက်တဲ့တိုင်းရင်းသားလူမျိုးများနှင့် အခွင့်အရေးကိုကာကွယ်စောင့်ရှောက်တဲ့ဥပဒေမှာတိုင်းရင်းသားလူမျိုးများစာပေ၊ ရိုးရာယဉ်ကျေးမှု ဖော်ထုတ်ခွင့်ကိုချိုးဖောက်ရာ ရောက်တယ်လို့လည်း သူကထပ်မံ ဝေဖန်ထားပါတယ်။
ဒါ့အပြင် ဌာနေတိုင်းရင်းသားတွေရဲ့ စာပေနှီးနှောဖလှယ်ပွဲကိုအဟန့်အတားဖြစ်စေတဲ့လို့ ဆိုပြီးအရပ်ဖက်အဖွဲ့တွေကလူမှုကွန်ယက်ပေါ်မှာ ပြည်နယ်အစိုးရကို ဝေဖန်ကြပြီး ဒီဖြစ်စဉ်ကို ရှုံ့ချကြောင်းလည်း ပြောဆိုထားကြပါတယ်။
ပွဲအစီအစဉ်များကြိုတင်အသိပေးပြီးခွင့်ပြုမိန့်ကြိုတင်တောင်းခံခြင်းကမလိုအပ်တဲ့ကယားပြည်နယ်အစိုးရရဲ့ဒေသန္တာရအမိန့်ထုတ်ပြန်ချက်တွေဟာဌာနေတိုင်းရင်းသားတွေရဲ့အခွင့်အရေးကိုအဟန့်အတားဖြစ်စေတဲ့အတွက် ပြည်နယ်အတွင်းပွဲကျင်းပဖို့ အစီအစဉ်မရှိတော့ဘူးလို့ ကယားစာပေနှင့် ယဉ်ကျေးမှုကော်မတီမှ အတွင်းရေးမှူး ခူးညွန့်ရယ်ကပြောပါတယ်။
“တကယ်ဆိုရင် ခံစားရတာပေါ့ဗျား၊ ကိုယ်ကအရှိန်အဟုန်နဲ့ပြေးနေတဲ့အခါ ကျောက်တုံးနဲ့ ခုလိုက်တော့ တွန့်သွားတာပေါ့။ တွန့်သွားတော့ ဆက်ရမဲ့ခရီးကကိုယ့်အတွက် အနှောက်အယှက်ဖြစ်သွားတာပေါ့။” လို့ သူကအစိုးရရဲ့ ဒေသန္တာရအမိန့်စာနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ပြောသွားပါတယ်။
ကြယ်ဖိုးကြီးစာပေကို ၂၀၁၄ ခုနှစ်မှာကယားပြည်နယ်လွှတ်တော်ကတရားဝင် အသိအမှတ်ပြု ထားခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။ ပြီးခဲ့တဲ့ဇွန်လ ၂၈ ရက်နေ့မှာ ပြည်နယ်အစိုးရက စာပေနှီးနှောဖလှယ်ပွဲကို ရွှေ့ဆိုင်းသွားဖို့နဲ့နှီးနှောဖလှယ်ပွဲမှာ ဆွေးနွေးမဲ့အကြောင်းအရာ စီမံချက်အသေးစိတ်ကို ပြန်လည်တင်ပြပေးဖို့ ပြောဆိုခဲ့တာကြောင့် နှီးနှောဖလှယ်ကို ဒီကနေ့အထိ မကျင်းပနိုင်ခဲ့ပါဘူး။
ပြည်နယ်အစိုးရကအခုလိုခွင့်ပြုမိန့်တွေ အဆင့်ဆင့်တင်ပြခိုင်းခြင်းကသက်ဆိုင်ရာ တိုင်းရင်းသားယဉ်ကျေးမှု ကော်မတီများအတွက် လုပ်ကိုင်ခွင့်ဆုံရှုံးနေကြရတဲ့အတွက် ဥပဒေအရတင်စရာဘူးလို့ ဦးရွှေမျိုးသန့်က ဆက်လက်ထောက်ပြပြောဆိုသွားပါတယ်။
ပြည်နယ်အစိုးရအဖွဲ့အနေဖြင့် တိုင်းရင်းသားများရဲ့ စာပေ၊ ယဉ်ကျေးမှုနှင့် ရိုးရာဓလေ့ ထုံးတမ်းများအားထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်နိုင်ရေး တိုင်းရင်းသားအခွင့်အရေးများ ကာကွယ်စောင့်ရှောက်ရေးကဏ္ဍများကို အလေးထားဆောင်ရွက်လျက်နေတယ်လို့ ပြည်နယ်အစိုးရ အဖွဲ့ဝန်ကြီးချုပ် ဦးအယ်လ်ဖောင်းရှိုက ပြီးခဲ့တဲ့ဇူလိုင်လ ၂၃ ရက်နေ့က အစိုးရအဖွဲ့ရုံးအစည်းအဝေးခန်းမမှာ ကျင်းပပြုလုပ်တဲ့တိုင်းရင်းသားစာပေနှင့် ယဉ်ကျေးမှု ကော်မတီများ တွေ့ဆုံပွဲတွင် ပြောကြားခဲ့တယ်လို့ ကယောစာပေနှင့် ယဉ်ကျေးမှုကော်တီမှ တာဝန်ခံဒေါ်အော်လေးဗီယာကပြောပါတယ်။
ဒါပေမဲ့တိုင်းရင်းသားတွေတွေ လုပ်ဆောင်တဲ့ဆွေးနွေးပွဲတွေကို ဟန့်တားနေဆဲပဲဆိုတာကို အားလုံးကသိမြင်နေကြပါတယ်။
အဲ့ဒီဆွေးနွေးပွဲမှာတိုင်းရင်းသားစာပေ သင်ကြားရေးအခက်အခဲတွေနဲ့ ပတ်သက်ပြီး တင်ပြဆွေးနွေးခဲ့ပေမဲ့ စာပေသင်ကြားတဲ့ဆရာ၊မတွေအတွက် ပြည်နယ်အစိုးရအနေနဲ့ ပြည်နယ်အစိုးရအဖွဲ့ ရန်ပုံငွေတွင် လျာထားဆောင်ရွက်မှုများ ရှိပါကြောင်း ပြန်လည်ဖြေကြားခဲ့ကြောင်းဆွေးနွေးပွဲမှာ တက်ရောက်ပါဝင်ခဲ့တဲ့ ဒေါ်အော်လေးဗီယာက ပြောပါတယ်။
ပြည်နယ်လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ် ဦးသဲရယ်ကတိုင်းရင်းသားစာပေနှင့် ပတ်သက်ပြီး လွတ်တော်မှာမေးမြန်းခဲ့သော်လည်း ပြည်နယ်အစိုးရကနေတာဝန်ယူဖို့အတွက် တိကျတဲ့ မဖြေကို ပြန်လည်ဖြေကြားထားခြင်းမရှိသေးဘူးလို့ ပြောပါတယ်။
“တိုင်းရင်းသားအခွင့်အရေးကာကွယ်စောင့်ရှောက်တဲ့ဥပဒေရှိပေမဲ့နည်းဥပဒေမရှိသေးတဲ့အတွက် လုပ်ရကိုင်ရခက်တယ်ဆိုပြီးတော့ ပြောကြားသွားတာတွေရှိတယ် ဒါပေမဲ့လည်း နည်းဥပဒေမရှိပဲနဲ့ ပေးလို့ ရတဲ့အနေအထားရှိတယ်လို့တော့ ကျတော် မြင်တယ်ပေါ့နော။“ လို့ ဦးသဲရယ်က လွတ်တော်မှာမေးမြန်းထားခြင်းနဲ့ ပတ်သက်ပြီးပြောပြသွားခဲ့ပါတယ်။
ကရင်နီမျိုးနွယ်စုတွေ သွားရောက်နေထိုင်ကြတဲ့ဖင်လန်နိုင်ငံမှာတော့ လူနည်းစုသာရှိနေပေမဲ့ တိုင်းရင်းသားတွေရဲ့ မိခင်ဘာသာစကားကို အလေးထားတဲ့အနေနဲ့ အစိုးရကျောင်းမှာ ကရင်နီစာပေကိုသင်ကြားနိုင်ဖို့ ဖင်လန်နိုင်ငံအစိုးရအဖွဲ့ကတောင် တရားဝင် ညွန်ကြားချက်ချထားသလို ဘတ်ဂျက်လည်းစီစဉ်ထားပေးတယ်လို့ ဖင်လန်နိုင်ငံအစိုးရမှ တရားဝင်မှတ်ပုံတင် ပြုလုပ်ထားတဲ့ Karenni Society Finland (KnSF)အဖွဲ့မှ ဥက္ကဌဖြစ်ပြီး ကရင်နီအမျိုးသားတစ်ဦးဖြစ်တဲ့ ခူးစေးရယ်ဒူထံကနေ သိရပါတယ်။
ဒါ့ကြောင့် “စာပေပျောက်ရင် လူမျိုးပျောက်မယ်” ဆိုတဲ့အတိုင်း တိုင်းရင်းသားတွေကမိမိတို့ စာပေမပျောက်အောင် ရုန်းကန်ဆောင်ရွက်ပြီးပိုမိုဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်အောင် ကြိုးစားနေချိန်မှာ အုပ်ချုပ်သူ ပြည်နယ်အစိုးရ၊ နိုင်ငံတော်အစိုးရအနေဖြင့်လည်း ပံ့ပိုးကူညီဆောင်ရွက်သွားဖို့ လိုအပ်တယ်လို့ သုံးသပ်လိုက်ပါတယ်။
