ဝါရင့္ ရွမ္းႏိုင္ငံေရး ေခါင္းေဆာင္တဦးျဖစ္သူ ဦးေရႊအံုး ယမန္ေန႔ ညေန  ၆ နာရီေက်ာ္တြင္ အသည္းကင္ဆာျဖင့္  ရန္ကုန္ၿမိဳ႔တြင္ ၈၉ ႏွစ္အရြယ္၌ ကြယ္လြန္ေၾကာင္း သိရသည္။

ဦးေရႊအံုးသည္ လြန္ခဲ့သည့္ တလေက်ာ္က စ၍ က်န္းမာေရးအတြက္ ျပည္ေထာင္စု ဒီမုိကေရစီ ပါတီ မဟာမိတ္ အဖြဲ႔ နာယကအျဖစ္မွ အနားယူၿပီးေနာက္ ယေန႔ ညေန ၆ နာရီ ၁၂မိနစ္ တြင္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ အမွတ္ ၅  ရွင္ေစာပုလမ္း စမ္းေခ်ာင္း ေနအိမ္တြင္ ကြယ္လြန္ခဲ ့သည္။

“အေဖ အသည္း ကင္ဆာျဖစ္ေနတာ ကုလို႔ မရေတာ့တဲ့ အေျခအေနမွ  သိရတာပါ ။ သူ႔ကို ဆရာဝန္က တလေလာက္ အနားယူဖုိ႔ ေျပာတယ္။ တေျဖးေျဖးနဲ႔ အေျခအေန ဆိုးလာၿပီး ဒီေန႔ ညေနက ဆံုးသြားပါတယ္။ တနဂၤေႏြေန႔  ညေန ၃နာရီ  ေရေဝး သုသာန္မွာ သၿဂၤဳိဟ္ပါမယ္” ဟု ဦးေရႊအံုး၏ သား ဦးေက်ာ္မင္းက ေျပာသည္။

စစ္အာဏာရွင္စနစ္ ၾကီးစုိးေသာ ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ ဖက္ဒရယ္ ျပည္ေထာင္စု တည္ေဆာက္ရန္ သက္ထက္ဆံုး ႏႈိးေဆာ္ခဲ့သူအျဖစ္ ဦးေရႊအံုးကုိ လူသိမ်ားခဲ့ၾကသည္။

သူငယ္ဘဝ စစ္ၾကီးမျဖစ္ခင္ ၁၉၃၆ ေက်ာင္းသား သပိတ္တြင္ ပါဝင္ခ့ဲၿပီး ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ ရွမ္းျပည္ ေက်ာင္းသားမ်ား အသင္း၏ တြဲဖက္အတြင္းေရးမႉး၊ အတြင္းေရးမႉး တာဝန္မ်ား ယူခဲ့သည္။

၁၉၄၅ တြင္ အာရွလူငယ္အဖြဲ႔၏ ရွမ္းျပည္ေျမာက္ပိုင္းခ႐ုိင္ စည္း႐ုံးေရး တာဝန္ခံျဖစ္ခဲ႔ကာ ၁၉၄၅-၄၆ ေျမေအာက္ လႈပ္ရွားမႈတြင္ ပါဝင္ခဲ႔သည္။  ၁၉၄၆-၄၇ တြင္ ရွမ္းျပည္ ျပည္သူ႔ လြတ္လပ္ေရး အဖြဲ႔ခ်ဳပ္ ဘ႑ာေရးမႉးႏွင့္  ၁၉၄၇ တြင္ ျမန္မာ့အလင္း သတင္းစာတိုက္ ညအယ္ဒီတာ လုပ္ခဲ့သည္။  သတင္းစာ ကိုယ္စားလွယ္အျဖစ္  ၁၉၄၆ ပထမ ပင္လံုညီလာခံ၊ ၁၉၄၇ ဒုတိယ ပင္လံုညီလာခံတုိ႔၌ လြတ္လပ္ေရး ေတာင္တန္းျပည္မ ပူးေပါင္းေရးတုိ႔တြင္ တက္ၾကြစြာ ပါဝင္ခဲ့သည္။

၁၉၈၉တြင္ ရွမ္းျပည္တိုင္းရင္းသား လူမ်ိဳးစုမ်ား ဒီမိုကေရစီအဖြဲ႔ခ်ဳပ္ (ရ.တ.ဒ.ဖ)ကုိ  ဥကၠ႒အျဖစ္ တည္ေထာင္ ခဲ့ၿပီးေနာက္ ၁၉၉ဝတြင္ တသီးပုဂၢလ အမတ္ အျဖစ္ ရွမ္းျပည္နယ္မွ အေရြးခံခဲ့သည္။

ထိုေနာက္ ဦးေရႊအံုးသည္ စစ္အစိုးရက မတရားအသင္းအျဖစ္ ဖ်က္သိမ္းခဲ့သည့္ တိုင္းရင္းသား ညြန္႔ေပါင္းပါတီ တခု ျဖစ္ေသာ စည္းလံုးညီညြတ္ေသာ ဒီမိုကေရစီအဖြဲ႔ခ်ဳပ္ နာယကလည္းျဖစ္ခဲ့သည္။

၁၉၉၃ က “တတိယ ျပည္ေထာင္စု ဘယ္သို႔ဘယ္ပံု” အမည္ရွိ စာအုပ္ကို ေရးသား ထုတ္ေဝခဲ့သည္။ ထိုႏွစ္ တြင္ပင္ စစ္အစိုးရ အမ်ဳိးသားညီလာခံသို႔ ၈ ျပည္နယ္ ျပည္ေထာင္စု မူ စာတမ္းကို တင္ျပခဲ့သျဖင့္  ေထာင္ တႏွစ္ က်ခဲ့သည္။

၂ဝဝ၅ က ရွမ္းအမ်ဳိးသား ဒီမိုကေရစီ အဖြဲ႔ခ်ဳပ္ဥကၠ႒ ခြန္ထြန္းဦး၊ အတြင္းေရးမႉး စိုင္းညြန္႔လြင္ အပါအဝင္ ရွမ္းေခါင္းေဆာင္မ်ားအား ဖမ္းဆီး ထိန္းသိမ္းရာတြင္ ဦးေရႊအံုး ပါသြားသည္။ သူ႔ကို ျပန္လႊတ္ေပးလုိက္ေသာ္လည္း  က်န္ေခါင္းေဆာင္မ်ားကုိ စစ္အစိုးရက ႏွစ္ရွည္ေထာင္ဒဏ္မ်ား ခ်မွတ္ခဲ့သည္။

ဦးေရႊအံုး ေရးသားခဲ့သည့္ “မၿပိဳကြဲႏိုင္ေသာ ျပည္ေထာင္စုၾကီးကို တည္ေဆာက္ၾကပါစို႔” စာအုပ္သည္ ၃၁၁ မ်က္ႏွာ ရွိၿပီး အခန္းေပါင္း ၁၇ ခန္းႏွင့္ ျမန္မာျပည္တြင္ ေနထိုင္ေသာ လူမ်ဳိးမ်ား ဆင္းသက္လာပံု၊ ပုဂံႏိုင္ငံေတာ္ ေပၚေပါက္လာပံု၊ သမိုင္းဝင္ ပင္လံုစာခ်ဳပ္ႏွင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ေပၚေပါက္ခဲ့ေသာ ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒ မ်ားအေပၚ စာေရးသူ၏ အျမင္ကုိ ေရးထားသည္။

ထိုစာအုပ္သည္ ၂ဝဝ၈ ခုႏွစ္အတြင္း ႏုိင္ငံေရးလႈပ္ရွားသူမ်ားအၾကား ပ်ံ႕ႏွ႔ံခဲ့ၿပီး တရားဝင္ ပံုႏွိပ္ထုတ္ေဝရန္ စာေပစိစစ္ေရးကို တင္ျပခဲ့ေသာ္လည္း ယေန႔ထိ ခြင့္ျပဳခ်က္ မရေသးေၾကာင္း သိရသည္။

ဦးေရႊအံုးသည္ ၂ဝ၁ဝ ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ ဝင္ၿပိဳင္ရန္ ျပည္ေထာင္စုႏွင့္ ဒီမိုကေရစီ စနစ္ကို အေျခခံမည့္ “ျပည္ေထာင္စု ဒီမိုကေရစီ မဟာမိတ္အဖြဲ႔” ကုိ ၿပီးခဲ့သည့္ ၂ဝဝ၈  ႏွစ္ဦးပိုင္းက ဖြဲ႔စည္းခဲ့သည္။

ဦးေရႊအံုး ကြယ္လြန္ခ်ိန္တြင္ ဇနီးျဖစ္သူ ေဒၚတင္နီႏွင့္ သားၾကီး ေဒါက္တာလွခ်ဳိ၊ ဦးေက်ာ္မင္း ႏွင့္ ေျမး ၅ ေယာက္ က်န္ရွိေၾကာင္း သိရသည္။