အဆိုပါ ထိုင်းစစ်ဘက် အရာရှိ ကြီးများသည် နယ်စပ်ဂိတ်သို့ မသွားရောက်မီ ဘန်ဂလို တောင်၌ ဒေသခံ ထိုင်းစစ်ဘက် အရာထမ်းများနှင့် အုပ်ချုပ်ရေး အမှုထမ်းများအား တွေ့ဆုံကာ နှစ်နိုင်ငံ တရားဝင် သဘောတူညီမှု မရသေးသည့် နယ်စပ်မျဉ်း ကိစ္စ အပါအဝင် နယ်စပ်ဂိတ် တရားဝင် ပြန်လည် ဖွင့်လှစ်နိုင်ရေး အခက်အခဲများနှင့် ပတ်သက်သည့် စစ်ဘက် အစီရင်ခံစာအား ရှင်းပြခဲ့သည်။

“ကျနော်တို့ ထိုင်းမြေပုံ ဆွဲထားချက်အရ ဘုရားသုံးဆူဟာ လက်ညှိုး သဏ္ဍာန် လုံးဝန်း ရှည်လျားပြီး တည်ရှိနေပါ တယ်။ မြန်မာဘက်က အတည်ပြု ပြောဆိုနေတဲ့ မြေပုံကတော့ တြိဂံပုံ ရှိပါတယ်။ ဒီပြဿနာကြောင့် အခုထိ နယ်စပ်မျဉ်းကို တရားဝင် သတ်မှတ်လို့ မရသေးပါဘူး” ဟု ထိုင်းစစ်ဘက်ဆိုင်ရာ အစီရင်ခံစာက ဆိုသည်။

နယ်စပ်ဂိတ် တရားဝင် ဖွင့်လှစ်နိုင်ရန်အတွက် အဓိက ကြံုတွေ့နေရသည့် ပြဿနာကို ဘန်ဂလိုတောင် ရှင်းလင်းပွဲ၌ မဇ္စျိမ က မေးမြန်းရာ “ဒါက အင်မတန် ပြောရခက်တဲ့ အနေအထားပါ။ တဖက်မှာ မြန်မာအတွက် အကျိုးစီးပွား ရှိသလို၊ တဖက်မှာ ဒီဒေသ အခြေစိုက်တဲ့ တိုင်းရင်းသား တပ်တွေ အများကြီး ရှိပါတယ်။ ဒီနယ်မြေဟာ အစိုးရ ထိန်းချုပ်မှု အာဏာသက်ရောက်မှု အားနည်းတယ်ဆိုတော့ အကျိုးအမြတ်တွေဟာ တိုင်းရင်းသား တွေဆီသာ ရောက်ရှိနေကြတဲ့ အနေအထားပါ။ ဒါကို အစိုးရက ထိန်းချုပ်ချင်ပုံလည်း ရတယ်” ဟု တပ်မမှူး ဗိုလ်ချုပ် ဖိုင်းလစ် ထောင်မာအင် က ပြန်လည် ဖြေကြားခဲ့သည်။

ထို့နောက် ထိုင်းတိုင်းမှူးသည် နယ်စပ်ဂိတ် တရားဝင် ဖွင့်လှစ်နိုင်ရေးနှင့် စပ်လျဉ်း၍ မြန်မာ အရာရှိများနှင့် ဂိတ်တွင် ၁ဝ မိနစ်ခန့် တွေ့ဆုံ မေးမြန်းခဲ့ရာ “ကျနော်တို့့အနေနဲ့ ဒါကို တရားဝင် ဖွင့်နိုင်ဖို့က အာဏာ မရှိပါဘူး။ နေပြည်တော် ဒါမှ မဟုတ် တိုင်းအမိန့်နဲ့မှ ရမှာပါ” ဟု မြန်မာ စစ်ဘက် အရာရှိများက  ပြန်လည် ဖြေကြားခဲ့သည်။

နယ်စပ်ဂိတ်တွင် ထိုင်းတိုင်းမှူးနှင့် အလွတ်သဘော ဆွေးနွေးခြင်းဖြစ်၍ မြန်မာဘက်မှ ဘုရားသုံးဆူ မြို့ရှိ ဗိုလ်ကြီး အောင်ဗိုသက် (IO)၊ တပ်ကြပ်ကြီး ဝင်းဇော်မင်း၊ မြို့နယ် အုပ်ချုပ်ရေးမှူး ဦးသိန်းထွန်း နှင့် မြို့မိမြို့ဖ စီးပွားရေး လုပ်ငန်းရှင် ဦးအေးမြင့် တို့ ပါဝင်ခဲ့ကြသည်။

“ကျနော်တို့အနေနဲ့ကရော၊ ဒေသခံ ပြည်သူလူထုအနေနဲ့ကလည်း ဒါကို တရားဝင် ပြန်လည် ဖွင့်လှစ်စေချင်ပါ တယ်” ဟု မြို့နယ်မှူး ဦးသိန်းထွန်း က ပြောသည်။

ထိုင်း စစ်တိုင်းမှူးသည် လာမည့်နှစ်၌ မြန်မာနိုင်ငံသို့ သွားရောက် လည်ပတ်ကာ ထိုဂိတ် တရားဝင် ဖွင့်လှစ်နိုင် ရေး အတွက် ဆွေးနွေးမည်ဟု ဆိုသည်။

၁၉၉၁ ခုနှစ်က စတင်ဖွင့်လှစ်ခဲ့သော ဘုရားသုံးဆူ နယ်စပ်ဂိတ်ကို ၂ဝဝ၇ ခုနှစ်၊ မတ်လ ၁၇ ရက်နေ့က မြန်မာဘက်ရှိ DKBA တပ်မှ ထိုင်းနယ်ခြားစောင့် တပ်သား (တော်မော) နှစ်ဦးကို ဖမ်းဆီးခဲ့ပြီး နောက်ပိုင်းတွင် ထိုင်းဘက်မှ ပိတ်ပင် ရန် အမိန့်ပေးခဲ့သည်။ ထို တပ်သား နှစ်ဦးကို DKBA ဘက်မှ တလကြာ ထိန်းသိမ်းခဲ့ပြီး နောက် မြန်မာ အစိုးရ ဖိအားပေးမှုဖြင့် မဲဆောက်၌ ပြန်လွှတ်ပေးခဲ့သည်။

ထို့နောက်ပိုင်း၌ ထိုင်းဘက်မှ တရားဝင် ပြန်လည် ဖွင့်လှစ်နိုင်ရန် လိုလားခဲ့သော်လည်း ယနေ့အထိ တရားဝင် ဖွင့်လှစ်နိုင်သေးခြင်း မရှိဘဲ နားလည်မှုဖြင့်သာ ကုန်စည်များ စီးဆင်း သွားလာလျက် ရှိကြသည်။

ဘုရား သုံးဆူမြို့ ထိုင်းဘက်ခြမ်းရှိ စက်ရုံ အလုပ်ရုံပေါင်း ၄ဝ ခန့်သို့ မြန်မာဘက်ခြမ်းမှ အလုပ်သမားများ တနေ့လျှင် ပျှမ်းမျှ ၄,ဝဝဝ ဦးခန့် နေ့ချင်းပြန် သွားရောက် အလုပ် လုပ်ကိုင်နေကြသည်။ အချို့နေ့များတွင် အချိန်ပိုဆင်းကာ အလုပ်လုပ်ကြရပြီး နယ်စပ် ဖြတ်ကျော်ကာ မြန်မာပိုင် ဘုရားသုံးဆူ မြို့ဘက်သို့ ပြန်ကြရသည်ဟု သိရှိရသည်။