ျမန္မာ့အေရးတြင္ မတက္ၾကြဘဲ၊ ေရႊ႕ေျပာင္းလုပ္သားႏွင့္ ဒုကၡသည္အေရးကိုပါ စိတ္မဝင္စားသူဟုဆိုကာ ကုလအတြင္းေရးမႉးခ်ဳပ္ မစၥတာ ဘန္ကီမြန္းကို ထိုင္းႏိုင္ငံရွိ ျမန္မာလုပ္သား၊ ဒုကၡသည္မ်ား ဒါဇင္ေပါင္းမ်ားစြာက ထိုင္းႏိုင္ငံ ဘန္ေကာက္ၿမိဳ႕တြင္ ယမန္ေန႔က ဆႏၵျပခဲ့ၾကသည္။

ဘန္ေကာက္ၿမိဳ႕သို႔ ခဏတာ အလည္အပတ္ခရီးစဥ္တြင္ ဆႏၵျပပြဲမ်ား မျပဳလုပ္ရန္ ရဲတပ္ဖြဲ႔က ပိတ္ပင္ ထားခဲ့ေသာ္လည္း ျမန္မာဆႏၵျပသူမ်ားက ကုလသမဂၢ ေဒသ ဆိုင္ရာ ႐ံုးအနီးတြင္ စုေဝးဆႏၵျပခဲ့ၾကျခင္း ျဖစ္သည္။

မစၥတာဘန္၏ ျမန္မာ့အေရး ကိုင္တြယ္ပံုမွာ အလြန္ ဆိုးဝါးေၾကာင္း Burma Partnership ကင္ပိန္းအဖြဲ႔မွ မခင္ဥမၼာက မဇၩိမကို ေျပာသည္။ သူက ’’စိုးရိမ္ ပါတယ္လို႔ ေျပာေနတာေတြ ၾကာၿပီ။ ဒါမ်ဳိးေျပာတာေတြ ရပ္ၿပီး အမွန္တကယ္ တခုခု လုပ္သင့္ပါတယ္’’ ဟု ဆိုသည္။

ႏုိင္ငံေရးအကဲခတ္ အမ်ားအျပား ခန္႔မွန္းခဲ့သည့္အတုိင္း အျငင္းပြားဖြယ္ရာ ႏိုဝင္ဘာ ေရြးေကာက္ပြဲကို စိုးရိမ္ ပူပန္မိေၾကာင္း မစၥတာဘန္က အစိုးရ ဧည့္ေဂဟာတြင္ က်င္းပသည့္ သတင္းစာ ရွင္းလင္းပြဲ၌ သတင္းေထာက္မ်ားကို ေျပာၾကားခဲ့သည္။

’’အားလံုး ပိုမိုပါဝင္ႏိုင္သည့္ ေရြးေကာက္ပြဲမ်ား က်င္းပေပးရန္ ယခုထိ အခ်ိန္မေႏွာင္းေသး’’ ဟု သူက သတင္းေထာက္မ်ားကို ေျပာၾကားခဲ့သည္။

စစ္အစိုးရက ဆက္လက္က်ဴးလြန္သည့္ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖာက္မႈမ်ားကို ေမွးမွိန္ပစ္ရန္ မစၥတာဘန္ကီမြန္းက တမင္ ၾကိဳးပမ္းအားထုတ္ ေနသည္ကို ေတြ႔ရသျဖင့္ ျမန္မာျပည္သူအမ်ား လြန္စြာအံ့ၾသထိတ္လန္႔ရသည္ဟု ခင္ဥမၼာက ေျပာသည္။ ေရြးေကာက္ပြဲအၿပီး တက္လာမည့္ အစိုးရသစ္သည္ မည္သည့္နည္းႏွင့္မွ် ဒီမိုကေရစီက်ေသာ အစိုးရမဟုတ္မည္ကို သိသိၾကီးႏွင့္ ထိုသို႔ ၾကိဳးပမ္း အားထုတ္ေနျခင္း ျဖစ္သည္ဟု ဆုိသည္။

ၿပီးခဲ့သည့္ႏွစ္ ၾသဂုတ္လမွ ယခုႏွစ္ ၾသဂုတ္လအထိ အက်ဳံးဝင္သည့္ လူ႔အခြင့္အေရး အစီရင္ခံစာကို ကုလသမဂၢ အေထြေထြညီလာခံ၌ ယခင္လက မစၥတာဘန္ တင္သြင္းခဲ့သည္ကို ၾကည့္လွ်င္ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ဘာေတြျဖစ္ေနသည္ကို သူမသိေၾကာင္း ထင္ရွားသည့္ ေနာက္ထပ္ဥပမာ ျဖစ္သည္ဟု အမ်ဳိးသမီးအခြင့္အေရး လႈပ္ရွားတိုက္ပြဲဝင္သူ မခင္ဥမၼာက ေထာက္ျပေျပာဆိုသည္။

ၿပီးခဲ့သည့္ႏွစ္ ၾသဂုတ္-စက္တင္ဘာလမ်ားတြင္ ျဖစ္ပြားခဲ့သည့္ ကိုးကန္႔ေဒသ ထိုးစစ္ကို၎၊ ျမန္မာႏိုင္ငံ အေရွ႕ျခမ္း ကရင္ျပည္နယ္၌ ျဖစ္ပြား ေနသည့္ ၾကီးထြားလာေနေသာ အၾကမ္းဖက္မႈမ်ားကို၎ ခ်န္လွပ္ကာ တိုင္းရင္းသားမ်ား ေနထိုင္ရာ ေဒသမ်ားတြင္ ျဖစ္ပြားေနသည့္ မ်ားစြာေသာ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖာက္မႈမ်ားကို ဘန္ကီမြန္းႏွင့္ သူ၏ ႐ံုးအဖြဲ႔ဝင္မ်ားက လ်စ္လ်ဴရႈခဲ့ၾကျခင္းကိုၾကည့္ၿပီး မခင္ဥမၼာကလည္း `အထူးပင္ စိုးရိမ္ ပူပန္မိသည္´ ဟု ဆိုသည္။

ျမန္မာျပည္ လူ႔အခြင့္အေရးဆိုင္ရာ ကုလအထူးကိုယ္စားလွယ္ ေတာမတ္စ္အုိေဟး ကင္တားနားက ယခုႏွစ္ဆန္းတြင္ တင္ျပခဲ့သည့္ ေထာက္ခံ တင္ျပခ်က္မ်ားကို မစၥတာဘန္က သူ၏ အစီရင္ခံစာ၌ ထည့္သြင္းေဖာ္ျပရန္ ပ်က္ကြက္ခဲ့ျခင္းကို အထူး စိတ္ပ်က္လက္ပ်က္ျဖစ္မိၿပီး မအံ့ၾသေတာ့ဟု သူက ေျပာသည္။ မစၥတာ ကင္တားနားက သူ၏ အစီရင္ခံစာ၌ စစ္အစိုးရသည္ လူသားမ်ဳိးႏြယ္အေပၚ က်ဴးလြန္သည့္ ရာဇဝတ္မႈမ်ားကို က်ဴးလြန္ ဖြယ္ ရွိခဲ့ေၾကာင္းႏွင့္ ဤကိစၥကို စံုစမ္းစစ္ေဆးရန္ ကုလသမဂၢက စံုစမ္းေရး ေကာ္မရွင္ ဖြဲ႔သင့္ေၾကာင္းျဖင့္လည္း ေထာက္ခံတင္ျပခဲ့သည္။

ထိုင္းႏိုင္ငံအေျခစိုက္ အလုပ္သမားအဖြဲ႔ႏွင့္ လူ႔အခြင့္အေရးအဖြဲ႔မ်ား ၃ ဖြဲ႔ေပါင္းထားသည့္ ညြန္႔ေပါင္းအဖြဲ႔က တနလၤာေန႔က ပူးတြဲေၾကညာခ်က္တရပ္ ထုတ္ျပန္ခဲ့ၿပီး ထိုင္းႏိုင္ငံမွ ျမန္မာႏိုင္ငံသို႔ ျပန္ပို႔ခံရေသာ ေရႊ႔ေျပာင္းအလုပ္သမားမ်ားအေပၚ က်ဴးလြန္ခဲ့သည္ဟု စြပ္စြဲထားေသာ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖာက္မႈမ်ားကို ခ်က္ခ်င္းစံုစမ္းစစ္ေဆးရန္ ဆက္ႏြယ္လ်က္ရွိေသာ ကုလေအဂ်င္စီမ်ားကို ညႊန္ၾကားေပးပါရန္´ မစၥတာ ဘန္ကီမြန္းကို တိုက္တြန္း ေတာင္းဆိုထားသည္။

အစိုးရအလုပ္ဌာန အလုပ္သမားမ်ား ဆက္ဆံေရး ကြန္ဖက္ဒေရးရွင္း (SERC)၊ ထိုင္းအလုပ္သမား ေသြးစည္းညီညြတ္ေရး ေကာ္မတီ  (TLSC)၊ လူ႔အခြင့္အေရးႏွင့္ ဖြ႔႔ံၿဖိဳးေရးေဖာင္ေဒးရွင္း (HRDF) တို႔က ထုတ္ျပန္သည့္ အဆိုပါ ပူးတြဲေၾကညာခ်က္၌ ျမန္မာႏိုင္ငံသို႔ ျပန္ပို႔ခံရေသာ ေရႊ႔ေျပာင္း အလုပ္သမားမ်ားအေပၚ ေနာက္ထပ္က်ဴးလြန္ ေဖာက္ဖ်က္မႈမ်ား မလုပ္ႏိုင္ေအာင္ ကာကြယ္ေရးအတြက္ မစၥတာဘန္ကိုယ္တိုင္ ၾကားဝင္ဟန္႔တား ေဆာင္ရြက္ေပးရန္´ လည္း ေတာင္းဆိုထားသည္။

အေမရိကန္အသံ ျမန္မာပိုင္းအစီအစဥ္ႏွင့္ အင္တာဗ်ဴးတြင္ HRDF ၏ ေရႊ႔ေျပာင္းအလုပ္သမား တရားမွ်တမႈ အစီအစဥ္မွ ဦးစိန္ေ႒းက သူ႔အဖြဲ႔ အေနျဖင့္ ထိုင္းႏိုင္ငံတြင္ ေနထိုင္ေနၾကေသာ ေရႊ႔ေျပာင္းအလုပ္သမားမ်ားႏွင့္ ဘာလက္မွတ္မွ ကိုင္ေဆာင္ထားျခင္း မရွိသည့္ ျမန္မာႏိုင္ငံသား မ်ား၏ အေျခအေန တစထက္တစ ပိုမို ဆိုးဝါးလာေနျခင္းအတြက္ စိုးရိမ္ပူပန္ေၾကာင္း ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုခဲ့သည္။

ျမန္မာဒုကၡသည္ႏွင့္ ေရႊ႔ေျပာင္းအလုပ္သမားမ်ားကို ေနရပ္ရင္း ပံုမွန္ျပန္ပို႔ေနသျဖင့္ ေဖာင္ေဒးရွင္းအေနျဖင့္ အမွန္တကယ္ စိုးရိမ္ပူပန္သည္ဟု ဆိုသည္။

ျပန္ပို႔ခံရၿပီး ထိုင္းႏိုင္ငံသို႔ ျပန္လာသူမ်ား၏ ေျပာဆိုခ်က္အရ ထိုင္းအာဏာပိုင္မ်ားက သူတို႔ကို ဒီေကဘီေအ အဖြဲ႔ထံ လႊဲေျပာင္းေပးအပ္ခဲ့သလုိ၊ ပိုက္ဆံေပးႏိုင္မွ လႊတ္ေပးေၾကာင္းႏွင့္ မေပးႏိုင္လွ်င္ ျမန္မာစစ္အာဏာပိုင္မ်ားထံ လႊဲေျပာင္းေပးခံရၿပီး အျပစ္ၾကီးေလးစြာ ဒဏ္ေပးခံရသျဖင့္ သူတို႔၏ ကံၾကမၼာမွာ ေရရာမႈ လံုးဝမရွိေတာ့ေၾကာင္း ေျပာဆိုသည္။

ျမန္မာႏိုင္ငံသို႔ ျပန္ပို႔ခံရသည့္ ေဘးအႏၲရာယ္မွ ခက္ခက္ခဲခဲ လြတ္ေျမာက္လာသူ ေရႊ႔ေျပာင္းလုပ္သား အမ်ားအျပားကို မဇၩိမက ထိုင္းနယ္စပ္ၿမိဳ႕ မဲေဆာက္ႏွင့္ အျခားၿမိဳ႕မ်ား၌ ေတြ႔ဆံုစကားေျပာခြင့္ ရခဲ့သည္။ သူတို႔သည္ ကုလသမဂၢ ဒုကၡသည္မ်ားဆိုင္ရာ မဟာမင္းၾကီး႐ံုး UNHCR ႏွင့္ ေတြ႔ကာ အကူအညီ ေတာင္းေသာ္လည္း ထြက္သြားရန္သာ ေျပာခဲ့ေၾကာင္းႏွင့္ သို႔မဟုတ္ပါက သူတို႔အေနျဖင့္ ဘာမွ်မကူညီႏိုင္ေၾကာင္း ေျပာၿပီး ဖုန္းခ်သြားခဲ့သည္ဟု ဆိုသည္။

၈၈ ဒီမိုကေရစီလႈပ္ရွားမႈတြင္ ပါဝင္ခဲ့ကာ ၁၈ ႏွစ္ခန္႔ အက်ဥ္းက်ခဲ့သူျဖစ္ၿပီး လက္ရွိတြင္ မဲေဆာက္၌ ေနထိုင္ရွိသူ ႏုိင္ငံေရး အက်ဥ္းသားေဟာင္း ကိုသီဟရာဇာက သူ႔ကို UNHCR ႐ံုးက အရွက္တကြဲ အက်ဳိးနည္း လုပ္ခဲ့ပံုမ်ားကို အယ္လ္ဂ်ာဇီးရား၊ ဒီဗီဘီ၊ ကေနဒါ အသံလႊင့္ ေကာ္ပိုေရးရွင္း CBC ႏွင့္ တိုင္းမ္ မဂၢဇင္းၾကီးမွတဆင့္ ရင္ဖြင့္တင္ျပခဲ့သည္။

’’မဲေဆာက္မွာရွိတဲ့ ကုလဒုကၡသည္႐ံုးကို ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသားေဟာင္းတဦး ျဖစ္ပါတယ္ဆိုတဲ့ အေထာက္အထားေတြ ယူၿပီး ၁၄ ၾကိမ္ သြားခဲ့တယ္။ သြားတဲ့အခါတိုင္း သူတို႔ ဘာမွလုပ္မေပးႏိုင္ပါဘူးဆိုၿပီး ေျပာလႊတ္တာပဲ။ သူတို႔က က်ေနာ့္ကို ႐ံုးထဲေတာင္ ဝင္ခြင့္မေပးဘူး’’ ဟု သူက မဇၩိမကို ေျပာသည္။

ထိုင္းႏိုင္ငံသည္ ၁၉၅၁ ခုႏွစ္ ကုလဒုကၡသည္ဆိုင္ရာ ကြန္ဗင္းရွင္းကို လက္မွတ္ေရးထိုး အတည္ျပဳထားသည့္ ႏိုင္ငံမဟုတ္သျဖင့္ ကုလအဖြဲ႔အစည္း၏ လုပ္ပိုင္ခြင့္မ်ားမွာ အကန္႔အသတ္ႏွင့္သာ ရွိေၾကာင္းကို ကိုသီဟရာဇာက လက္ခံသည္။

သူက ’’UNHCR အေနနဲ႔ ထိုင္းမွာရွိတဲ့ ဒုကၡသည္ေတြအတြက္ ေဆာင္ရြက္ေပးရာမွာ တကယ္ပဲ အကန္႔အသတ္ေတြ ရွိေနတယ္ဆိုရင္ ဘာလို႔ ဒီကိစၥကို တစံုတရာ အေရးယူေဆာင္ရြက္တာ မလုပ္ရတာလဲ။ သူတို႔လုပ္ငန္းေဆာင္ရြက္ပံုေတြကို ရႊန္းရႊန္းေဝေအာင္ ေရးၿပီး ဘာလို႔ လူေတြကို တလြဲထင္ေအာင္ လုပ္ရတာလဲ။ ဒုကၡသည္ေတြကို ကူညီေနပါတယ္ဆိုတဲ့ အဖြဲ႔ၾကီးက ၁၄ ၾကိမ္တိုင္တုိင္ ထြက္သြားလို႔ အေျပာခံခဲ့ရတာဟာ တကယ့္ကို အေစာ္ကားခံရမႈၾကီးပါပဲ’’ ဟု ေမးခြန္းထုတ္လိုက္သည္။