“ဖွဲ့စည်းပုံ ပြင်ခြင်းမပြင်ခြင်းနဲ့ တိုင်းရင်းသားအခွင့်အရေး ကာကွယ်ရေးဥပဒေ ရှိခြင်းမရှိခြင်းနဲ့က ဘာမှ မဆိုင်ပါဘူး။ ဖွဲ့စည်းပုံဆိုတာက သီးသန့်ပါ။ ပြင်ပြင် မပြင်ပြင် တိုင်းရင်းသားတွေအတွက်ကတော့ အခွင့်အရေး ကာကွယ်တဲ့ ဥပဒေက လိုကို လိုအပ်ပါတယ်။ အဲဒီ့ဥပဒေကနေ အခြား ပြည်နယ်နဲ့ တိုင်းတွေရဲ့ လိုအပ်ချက်တွေကို ဟန်ချက်ညီညီ တိုးတက်အောင် လုပ်ဆောင်ပေးနိုင်မှာပါ”ဟု ထိုဥပဒေကြမ်းအား တင် သွင်းရန် ပြင်ဆင်နေသည့် ရခိုင်ပြည်နယ် ကျောက်ဖြူမြို့နယ် လွှတ်တော်အမတ် ဦးဘရှိန်က မဇ္ဈိမကို ပြောသည်။

ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေကို ပြင်ဆင်မှုများပြုလုပ်ရန် စီစဉ်လျက်ရှိနေရာ ပြည်နယ်နှင့်တိုင်း ၀န်ကြီးများ၏ လုပ်ပိုင်ခွင့် ကို တိုးမြှင့်ပေးခြင်း၊ ဥပဒေပါ အချက်အလက်များကို တိကျစွာလိုက်နာခြင်း၊ တိုင်းရင်းသား အခွင့်အရေးများနှင့် ပတ်သက်၍ ဖွဲ့စည်းပုံတွင် တိကျစွာ ထပ်မံဖြည့်စွက်မည်ဆိုလျှင် တိုင်းရင်းသားများကို အကာအကွယ်ပေးမည့် ဥပဒေလည်း လိုအပ်မည်မဟုတ်ဟု ဦးရဲထွန်းက စက်တင်ဘာလထဲတွင် မဇ္ဈိမကို ပြောခဲ့သည်။

သို့သော် လက်ရှိ ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေသည် “လုပ်ပိုင်ခွင့် အာဏာတွေက နည်းနေတယ်၊ တချို့ကိစ္စ တွေမှာ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံက ပေးထားတယ်၊ ဒါပေမဲ့ သက်ဆိုင်ရာ ၀န်ကြီးဌာနတွေက ကိုင်ထားတယ်၊ သူတို့ကိုင်ထားတဲ့ အာဏာတွေကို ခွဲမပေးချင်ဘူး၊ လက်တွေ့မကျင့်သုံးချင်ဘူး အဲ့လိုတွေဖြစ်နေတော့ တိုင်းရင်းသားအခွင့်အရေး ကာကွယ်ရေးဥပဒေက လိုတယ်လို့ မြင်တယ်”ဟု ဦးရဲထွန်းက ပြောသည်။

ထို့အပြင် တိုင်းရင်းသားဒေသများတွင် နေထိုင်သော တိုင်းရင်းသားများအနေဖြင့် မိမိတို့ဘာသာစကား၊ စာပေ၊ အနုပညာ၊ ယဉ်ကျေးမှုတို့ကို လွတ်လပ်စွာသင်ကြားခွင့်မရှိသော်လည်း ရှမ်းပြည်နယ်တွင် တရုတ်ဘာ သာစကားကိုမူ သင်ယူရန် ပိုမိုလွယ်ကူသည်ဟု ဦးရဲထွန်းက ရှင်းပြသည်။

ထိုကဲ့သို့သော အခြေအနေများကြောင့် လွှတ်တော်အမတ်များအနေဖြင့် တိုင်းရင်းသားများအခွင့်အရေး ကာကွယ်ရေး ဥပဒေကြမ်းကိုရေးဆွဲရန် ပြင်ဆင်နေခြင်းဖြစ်ပြီး ယင်းအဆိုကို တင်ခဲ့သည်မှာ တစ်နှစ်ဝန်းကျင်ရှိပြီဖြစ်သည်။

တိုင်းရင်းသားများအခွင့်အရေး ကာကွယ်စောင့်ရှောက်ရေးဥပဒေသည် တိုင်းရင်းသားများအတွက် သီးသန့်ရှိနေရန် လိုအပ်ပြီး ထိုဥပဒေသည် ဖွဲ့စည်းပုံပါအခွင့်အရေးများ၊ ရပိုင်ခွင့်များကို လက်တွေ့အကောင် အထည်ဖော် ကျင့်သုံး ရန်နှင့် လုပ်ပိုင်ခွင့်များ ရရှိရန် လိုအပ်သည့်အတွက် ရေးဆွဲထားခြင်း ဖြစ်သည်ဟု ရှမ်းပြည်နယ် ကွမ်ဟိန်းမြို့နယ် အောက်လွှတ်တော်အမတ် ဒေါ်နန်းဝါနုက မဇ္စျိမကို ပြောသည်။

“ကျွန်မတို့ ဖွဲ့စည်းပုံမှာ အရင်က တိုင်းရင်းသားအခွင့်အရေးဆိုတာ ဘာတွေဘယ်လိုဆိုပြီး ပါရှိတာတွေ ပဲရှိတယ်၊ ဘယ်လိုကျင့်သုံးရမယ်ဆိုတာ သီးသန့်ရယ်လို့ မရှိဘူး။ ဥပဒေတစ်ခုကို လက်တွေ့ကျင့်သုံးလို့ ရမယ့် ဥပဒေမျိုးတွေ ထွက်လာမှ တကယ်လည်း လိုက်နာကျင့်သုံးလို့ရလာမှ အကုန်လုံးက အသက်ဝင် လာမှာ။ အချက်အလက်တွေက ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံမှာပါပြီး တကယ်လက်တွေ့ဖြစ်ဖို့ မလုပ်နိုင်ဘူးဆိုရင် လည်း အလကားပဲ”ဟု ဒေါ်နန်းဝါနုက ဆိုသည်။

တိုင်းရင်းသားများအခွင့်အရေး ကာကွယ်စောင့်ရှောက်ရေး ဥပဒေကြမ်းအရ တိုင်းရင်းသားများဟူသည့် အထဲတွင် ဗမာ အပါအဝင် အခြားတိုင်းရင်းသားများ ( မြန်မာနိုင်ငံအတွင်း မှီတင်းနေထိုင်သည့် တိုင်းရင်းသားမျိုးနွယ်စု အားလုံး)တို့ ပါ၀င်သည်။

အခန်း (၄) အပိုဒ် ၅ (က) တွင် ပြည်ထောင်စုအစိုးရအဖွဲ့တွင် တိုင်းရင်းသားလူမျိုးရေးရာ ကိစ္စရပ်များ အလေးထား ဆောင်ရွက်နိုင်စေရန် တိုင်းရင်းသားလူမျိုးရေးရာ ၀န်ကြီးဌာနကို ဖွဲ့စည်းရမည်ဟူ၍ ပါရှိသည်။

ထိုဥပဒေဆိုင်ရာ အချက်အလက်များအား ကမ္ဘာ့ကုလသမဂ္ဂဆိုင်ရာအဖွဲ့ဝင်များ၊ တိုင်းရင်းသားရေး ရာဝန်ကြီးများ၊ တိုင်းဒေသကြီးလွှတ်တော်ဥက္ကဋ္ဌများနှင့် ညှိနှိုင်းဆွေးနွေးခဲ့ပြီး ပြည်တွင်းနိုင်ငံရေးပါတီများ၊ တိုင်းရင်းသားရေးရာ ၀န်ကြီးတို့မှ ထပ်မံဖြည့်စွက်လိုသည့် အချက်များကိုလည်း ဆက်လက် ညှိနှိုင်းရန် စီစဉ်ထားသည်။