ခ်င္းမိုင္ (မဇၥ်ိမ) ။        ။ ျမန္မာႏိုင္ငံအေရွ႕ျခမ္း ေဒသမ်ားတြင္ မိခင္ႏွင့္ ကေလး ေသဆံုးႏႈန္း ျမင့္မားေနသည္မွာ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖာက္မႈမ်ားေၾကာင့္ဟု လူမႈအေျခစိုက္ က်န္းမာေရးအဖြဲ႔မ်ားက အစီရင္ခံစာ ထုတ္ျပန္လိုက္သည္။

စုိးရိမ္ရေသာ ေရာဂါစစ္တမ္း “Diagnosis: Critical” အမည္ရွိ အစီရင္ခံစာကို ျမန္မာႏိုင္ငံ ေဆးပညာရွင္မ်ားအသင္း BMA ၊ အမ်ဳိးသားက်န္းမာေရးႏွင့္ ပညာေရးေကာ္မတီ NHEC ၊ နယ္လွည့္ေက်ာပိုးအိတ္ က်န္းမာေရးအဖြဲ႔ႏွင့္ တိုင္းရင္းသား က်န္းမာေရးဌာနမ်ား ပူးေပါင္းကြင္းဆင္း ျပဳစုထားကာ ယမန္ေန႔တြင္ ထုတ္ျပန္လိုက္ျခင္း ျဖစ္သည္။

ကရင္၊ ကရင္နီ၊ မြန္၊ ရွမ္းျပည္နယ္မ်ား၊ ပဲခူးႏွင့္ တနသၤာရီတိုင္းတို႔မွ လက္လွမ္းမီသည့္ လူဦးေရ ၂၇,ဝဝဝ ေက်ာ္ကို အေျခခံေလ့လာခ်က္အရ ကေလးဦးေရ စုစုေပါင္း၏ ၄ဝ ရာခိုင္ႏႈန္း အာဟာရခ်ဳိ႕တဲ့ေနၿပီး အသက္ ၅ ႏွစ္ေအာက္ ကေလး ၆ဝ ရာခိုင္ႏႈန္းသည္လည္း ကာကြယ္ႏုိင္သည့္ ေရာဂါမ်ားျဖင့္ ေသဆံုးၾကရသည္ဟု ၂ဝဝ၈ ခုႏွစ္မွ စတင္ေလ့လာသည့္ အစီရင္ခံစာတြင္ ေဖာ္ျပထားသည္။

“ေရႊ႔ေျပာင္းခံရတဲ့ ေဒသေတြက ကေလး အာဟာရခ်ဳိ႕တဲ့ႏႈန္းက ၃ ဆ ပိုၿပီးျမင့္ေနတာ၊ လုပ္အားေပးခိုင္းတာ ခံရတဲ့ ေဒသေတြက ကေလးေသႏႈန္းက ၂ ဆ ပိုျမင့္ေနတာ ေတြ႔ရတဲ့အတြက္ လက္ရွိ က်န္းမာေရးအေျခအေန နိမ့္က်ေနမႈနဲ႔ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈ တန္းတူ မရတာေတြဟာ လူ႔အခြင့္အေရးခ်ဳိးေဖာက္မႈနဲ႔ တိုက္႐ိုက္ပတ္သက္ေနပါတယ္” ဟု ႏွစ္ေပါင္း ၂ဝ ေက်ာ္ လူမႈက်န္းမာေရးလုပ္ငန္းမ်ား ေဆာင္ရြက္ေနသူ မဲေဆာက္အေျခစိုက္ မယ္ေတာ္ေဆးခန္း တာဝန္ခံ ေဒါက္တာစင္သီယာေမာင္က မဇၥ်ိမကုိ ေျပာသည္။

ထို႔ျပင္ ယင္းေဒသမ်ားရွိ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္မိခင္မ်ားအေနျဖင့္လည္း ကိုယ္ဝန္ေဆာင္စဥ္မွစ၍ ေမြးဖြားသည္အထိ ကာကြယ္ေဆးထိုးျခင္း၊ အေရးေပၚအေျခအေနတြင္ ေဆး႐ံုေဆးခန္းပို႔ျခင္း စသည့္ လံုၿခံဳစိတ္ခ်ရေသာ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈမ်ဳိး မရၾကဟု ဆိုသည္။

အပစ္ရပ္ေဒသအခ်ဳိ႕အပါအဝင္ ျပည္တြင္းစစ္ျဖစ္ပြားေနေသာ ျမန္မာႏိုင္ငံအေရွ႕ျခမ္း ၂၁ ၿမိဳ႕နယ္မွ အိမ္ေထာင္စုေပါင္း ၅,၇၅၄ ခု၏ စစ္တမ္းကို အေျခခံသည့္ အစီရင္ခံစာအေၾကာင္း သတင္းစာရွင္းလင္းပြဲမ်ား ဘန္ေကာက္ႏွင့္ မဲေဆာက္တြင္ ယမန္ေန႔က  ျပဳလုပ္ခဲ့သည္။

ပဲခူးတိုင္းမွ ေက်ာက္ၾကီးႏွင့္ ေရႊက်င္၊ ကယားျပည္နယ္္မွ ဒီေမာဆို၊ လိြဳင္ေကာ္၊ မယ္ဆယ့္၊ ဖရူးဆို၊ ကရင္ျပည္နယ္ရွိ လိႈင္းဘြဲ႔၊ ေကာ့ကရိတ္၊ ၾကာအင္းဆိပ္ၾကီး၊ ျမဝတီ၊ ဖာပြန္၊ သံေတာင္၊ မြန္ျပည္နယ္ က်ဳိက္မေရာႏွင့္ ေရး၊ ရွမ္း (ေတာင္ပိုင္း) ဖယ္ခံု၊ မိုင္းတံု၊ မိုင္းပန္၊ မိုင္းဆတ္၊ နမ့္ခမ္း (ရွမ္း/ေျမာက္) ႏွင့္ တနသၤာရီတိုင္း ေရျဖဴ စသည့္ ၿမိဳ႕နယ္မ်ားတြင္ ကြင္းဆင္းခဲ့ၾကသည္။

ငွက္ဖ်ား၊ အာဟာရခ်ဳိ႕တဲ့ျခင္းႏွင့္ ဝမ္းေလွ်ာေရာဂါမ်ား အျဖစ္မ်ားၿပီး ငွက္ဖ်ားေၾကာင့္ ေသဆံုးရသည့္ ကေလးဦးေရ အမ်ားဆံုးျဖစ္ေၾကာင္း သိရသည္။

အစိုးရ သံုးေငြ စုစုေပါင္း၏ ၁ ဒႆမ ၈ ရာခိုင္ႏႈန္းကိုသာ က်န္းမာေရးအတြက္ အသံုးျပဳေၾကာင္း ကုလ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္မႈ အစီအစဥ္ UNDP ၏ ၂ဝဝ၉ ခုႏွစ္ အစီရင္ခံစာတြင္ ေဖာ္ျပထားသည္။ စုစုေပါင္း ၁၈၂ ႏိုင္ငံ အနက္ ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ ၁၃၈ ေျမာက္အဆင့္တြင္သာ ရွိေနေၾကာင္း သိရသည္။

ကယားျပည္နယ္ ေက်းလက္မ်ားတြင္ ဝမ္းေရာဂါ၊ အေရျပားေရာဂါ၊ ငွက္ဖ်ား၊ အာဟာရခ်ဳိ႕တဲ့သည့္ ေရာဂါ၊ လည္ပင္းၾကီးေရာဂါမ်ား ျဖစ္ပြားေနေၾကာင္းႏွင့္ ေဆးေပးခန္းငယ္မ်ား ရွိေသာ္လည္း ေဆးဝန္ထမ္း မရွိျခင္း၊ ေဆးမရွိျခင္းတို႔ ၾကံဳေနရေၾကာင္း ကရင္နီအမ်ဳိးသားတိုးတက္ေရးပါတီ KNPP အတြင္းေရးမႉး (၁) ခူးဦးရယ္က မဇၥ်ိမကို ေျပာသည္။

“တခ်ဳိ႕ေနရာေတြမွာ ေဆးမႉးေတြကိုယ္တိုင္ သူတို႔ေငြနဲ႔ သူတို႔ ဝယ္ၿပီးေတာ့ ကုရတာမ်ဳိးေတြ ရွိတယ္။ အခေၾကးေငြ ျပန္ေတာင္းတာေပါ့ေနာ္။ တခ်ဳိ႕ေဒသေတြမွာေတာ့ လံုးလံုးကို မရွိတာ” ဟု သူက ဆိုသည္။

ကယားျပည္နယ္အတြင္း အမ်ားအားျဖင့္ အတင္းအက်ပ္ လုပ္အားေပးခိုင္းျခင္း၊ သစ္ဝါးမ်ား အခမဲ့ ေတာင္းျခင္း၊ ဆက္သားအျဖစ္ ေန႔စဥ္သတင္းပို႔ရျခင္း စသည့္ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖာက္မႈမ်ား ပံုမွန္ ျဖစ္ေနေၾကာင္း သိရသည္။

နယ္လွည့္ေက်ာပိုးအိတ္ က်န္းမာေရးအဖြဲ႔မွ တာဝန္ခံ ဆရာမန္းမန္းကမူ နအဖ စစ္တပ္ လက္လွမ္းမီ အုပ္ခ်ဳပ္သည့္ ေဒသမ်ားတြင္ အဓမၼလုပ္အားေပးခိုင္းေစႏႈန္း မ်ားေနၿပီး ကရင္ျပည္နယ္ကဲ့သို႔ အုပ္ခ်ဳပ္မႈ ႏွစ္ဖက္ရွိသည့္ ေနရာမ်ဳိး၌ အဓမၼေျပာင္းေရႊ႔ခံရမႈမ်ားေၾကာင္း ေတြ႔ရသည္ဟု ဆိုသည္။

နအဖ က “လြတ္လပ္၍ တရားမွ်တေသာ ေရြးေကာက္ပြဲ” က်င္းပရန္ အေျခအေနမရွိဆုိၿပီး ပလပ္ခဲ့သည့္ နယ္ေျမမ်ားကုိ အမ်ားဆံုးအေျခခံ စစ္တမ္းေကာက္ၿပီး ယခုအစီရင္ခံစာကို ေရးသားေၾကာင္း ဆရာမန္းမန္းထံမွ သိရသည္။

ေရြးေကာက္ပြဲ ေကာ္မရွင္၏ ၿပီးခဲ့သည့္လ ၁၆ ရက္ေန႔ ေၾကညာခ်က္အရ ေရြးေကာက္ပြဲ က်င္းပျခင္း မျပဳမည့္ နယ္ေျမစာရင္း၌ ကခ်င္၊ ကယား၊ ကရင္၊ မြန္ႏွင့္ ရွမ္းျပည္နယ္တို႔မွ နယ္ေျမမ်ား ပါဝင္သည္။