မိုင်မိုင်မန်းထာ — တီးတိန်မြို့နယ်၊ သိုင်းငင်းရွာဟာ ကုန်သွယ်ရေးနှင့် ခရီးသွားလာရေးအတွက် အချက်အချာကျတဲ့ ကလေး-ဖလမ်း-ဟားခါးမြို့နှင့် ကလေး-တီးတိန်-ရိခေါဒါရ်မြို့သို့ သွားရာလမ်းဆုံမှာတည်ရှိပြီး အရင်က လွန်ခဲ့တဲ့ ၃ နှစ်ဝန်းကျင်အထိ ဈေးဆိုင်တွေ၊ စားသောက်ဆိုင်တွေရှိကာ ခရီးသွားဧည့်သည်များ နားလေ့ရှိတဲ့ လူသိများတဲ့ ရွာလည်းဖြစ်ပါတယ်။

၂၀၂၁ ခုနှစ် မြန်မာနိုင်ငံမှာ စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက်မှာတော့ လက်နက်ကိုင်အင်အားကောင်းလာတဲ့ ချင်းပြည်တဝန်းမှာ ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့နဲ့ စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့တွေအကြား ချင်းပြည်တဝန်း တိုက်ပွဲတွေ များစွာဖြစ်လာခဲ့ပါတယ်။

ပြီးခဲ့တဲ့ ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဇွန်လ ၁၆ရက်က တီးတိန်မြို့မှ ထွက်ခွာလာသော အင်အား ၁၀၀ ကျော်ရှိ စစ်ကောင်စီတပ်ဟာ ဇွန်လ ၁၇ ရက်မှာ ကနေဒီတောင်စခန်းကို သိမ်းပိုက်ယူထားတဲ့ PDF Zoland တပ်ဖွဲ့နှင့် တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားခဲ့ပြီးနောက် ဇွန်လ ၂၁ ရက်နေ့မှာ သိုင်းငင်းရွာကို ဆက်လက်စစ်ကြောင်းထိုးခဲ့ကာ စစ်ကောင်စီတပ်ဟာ အိမ်ခြေ ၃၅ အိမ်ရှိတဲ့ သိုင်းငင်းရွာကို ရွာလုံးကျွတ် မီးရှို့ခဲ့တာကြောင့် ဘုရားကျောင်း၊ ဒေါ်ခင်ကြည်ဖောင်ဒေးရှင်း စာသင်ကျောင်းအပါအဝင် ပြည်သူ့နေအိမ် ၂၅ လုံး မီးလောင်ပြာကျပျက်စီးခဲ့ရပြီး လက်နက်ကြီးကြောင့် နေအိမ် ၅ လုံး ပျက်စီးခဲ့ကြောင်း သိုင်းငင်းရွာဒေသခံတွေဆီက သိရပါတယ်။

လွန်ခဲ့တဲ့ ၃ နှစ်ဝန်းကျင်အထိ ဈေးဆိုင်တွေ၊ စားသောက်ဆိုင်တွေရှိကာ ခရီးသွားဧည့်သည်များ နားလေ့ရှိတဲ့ လူသိများတဲ့ ရွာလေးဖြစ်တဲ့ သိုင်းငင်းရွာလေးဟာ အခုတော့ ပြာပုံဘဝကို ရောက်ခဲ့ရပြီဖြစ်ပါတယ်။

သိုင်းငင်းရွာနည်းတူ ဖလမ်းနဲ့ဟားခါးလမ်းအကြား၊ မင်းတပ်-မတူပီလမ်းအကြား၊ ဟားခါး-ဂန့်ဂေါလမ်းက ၂၀၂၁ မြန်မာနိုင်ငံမှာ စစ်တပ်အာဏာမသိမ်းခင် ခရီးတထောက်နားခဲ့ရတဲ့ ရွာတွေ၊ စားသောက်ဆိုင်တွေဟာ ၂၀၂၁ မြန်မာနိုင်ငံမှာ စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက် အလုပ်အကိုင်အခွင့်အလမ်း နည်းပါးလွန်းတဲ့ ချင်းပြည်နယ်လိုနေရာမျိုးမှာ ကိုယ်ပိုင်အလုပ်အကိုင် ဖန်တီးလုပ်ကိုင်နိုင်ဖို့ လူအများစုက နိုင်ငံခြားထွက်ပြီး အချိန်ကာလကြာရှည် အလုပ်လုပ်ကိုင်ပြီး ပိုက်ဆံစုကာ မိမိဒေသမှာ မိသားစုစားဝတ်နေရေးအတွက် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းတစ်ခုခုကို လုပ်ကိုင်ကြရပါတယ်။

မြန်မာနိုင်ငံမှာ ဒီမိုကရေစီ အသွင်ကူးပြောင်းတဲ့ကာလ (၂၀၁၁ - ၂၀၂၁) မှာ မြန်မာပြည်၊ ချင်းပြည်ကနေ နိုင်ငံခြားသွားအလုပ်လုပ်မလုပ်တော့ပဲ ကိုယ့်နိုင်ငံ၊ ကိုယ့်ဒေသကိုပြန်လာပြီး ဈေးဆိုင်တွေဖွင့် စားသောက်ဆိုင်တွေဖွင့်ပြီး ကိုယ်ပိုင်စီးပွားလုပ်ကိုင်ခဲ့ကြသူ များလာပါတယ်။

၂၀၂၁ မြန်မာနိုင်ငံမှာ စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက် “အခုတော့ ကျနော့်လို အိမ်မက်စိတ်ကူးတွေ ပျက်စီးသွားတဲ့သူတွေ အများကြီးပါ”လို့ စစ်ကိုင်းတိုင်း၊ ကလေးမြို့နဲ့ ချင်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းကို အဓိကသွားလာတဲ့ လမ်းမပေါ်မှာ ကော်ဖီနဲ့ စပျစ်ဝိုင်ဆိုင်ဖွင့်ခဲ့တဲ့ ကိုဂျင်ပီး (နာမည်လွှဲ) က ပြောပါတယ်။

 “အရမ်းကြီး သူဌေးမဖြစ်ရင်တောင်မှ ကိုယ့်ရဲ့စားဝတ်နေရေး လည်ပတ်နိုင်ယုံလေးနဲ့ တခြားဟာလုပ်ရင်းနဲ့ဆိုတဲ့ အိမ်မက်လေးတော့ ပျောက်သွားတော့ ကျနော်အတွက်ကတော့ အိမ်မက်တွေ ပျက်ဆီးသွားတော့ အလုပ်တစ်ခုခုကို ရအောင်ပြန်ရှာမယ် သူများအလုပ်မလုပ်ချင်တဲ့ဟာကိုလည်း ပြန်လုပ်ရတော့မယ် တချို့တွေလည်း နိုင်ငံခြားမှာ လေး၊ ငါးနှစ်လောက်နေထိုင်ပြီး ဒီမိုကရေစီအသွင်ကူးပြောင်းတဲ့ကာလမှာ တစ်ခုခုလုပ်မယ်ဆိုပြီး စဉ်းစားကြတယ် အခုက ဗြောင်းဆန်ကုန်တော့ နိုင်ငံခြားထွက်မလား ရတဲ့အလုပ်တစ်ခုခုရှာပြီး ဘယ်လို အသက်ရှင်မလဲပေါ့ ပုံစံတွေဖြစ်ကုန်တာပေါ့ မျှော်လင့်ချက် လုံးဝမဲ့သွားတာပေါ့”လို့ ကိုဂျင်ပီး (နာမည်လွှဲ) က ပြောပါတယ်။

စစ်ကိုင်းတိုင်း၊ ကလေးမြို့နဲ့ ချင်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းကို အဓိကသွားလာတဲ့ လမ်းမပေါ်မှာ ကော်ဖီနဲ့ စပျစ်ဝိုင်ဆိုင်ဖွင့်တဲ့ ကိုဂျင်ပီး (နာမည်လွှဲ) ဟာ လူထုဗဟိုပြုစီမံကိန်း တစ်နိုင်ငံလုံးအတိုင်းတာနဲ့ ကမ္ဘာ့ဘဏ်ချိတ်ဆက်တဲ့နေရာမှာ နည်းပညာအကြံပေးလုပ်ကိုင်ခဲ့ရာကနေ ကိုယ်ပိုင်လုပ်ငန်းလုပ်ကိုင်လိုပြီး မိသားစုနဲ့ အေးအေးချမ်းချမ်း နေထိုင်သွားလိုတဲ့အပြင် ကိုယ့်ဒေသမှာရှိတဲ့အရာတွေကို ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်စေလိုတဲ့ ရည်ရွယ်ချက်နဲ့ ကိုယ်ပိုင်အလုပ်လုပ်ကိုင်နေတဲ့ လူလတ်ပိုင်းအရွယ်ရှိသူတစ်ဦးဖြစ်ပါတယ်။

ကော်ဖီနဲ့ စပျစ်ဝိုင်ဆိုင်ဖွင့်တဲ့ ကိုဂျင်ပီးက “ကိုယ့်မြေကိုယ့်ဒေသမှာ ကိုယ့်ရဲ့ပတ်ဝန်းကျင်မှာ ကိုယ်ပိုင်စီးပွားရေးလုပ်ပြီးတော့ လူငယ်တွေကို ဘယ်လိုသင်တန်းပေးမလဲ ဆိုင်ဖွင့်ရင်းနဲ့ တဘက်မှာ လူငယ်တွေအတွက် စာအုပ်တွေထားပြီးတော့ လူငယ်တွေအတွက် လိုအပ်တဲ့ NGO တွေနဲ့ ချိတ်ဆက်ပြီးတော့ သင်တန်းဆရာကို အခကြေးပေးစရာမလိုပဲနဲ့ ခေါ်လို့ရတဲ့ဟာမျိုးကိုခေါ်ပြီးတော့ လူငယ်တွေအတွက် ဖွံ့ဖြိုးရေးလုပ်ငန်းတို့ ကော်ဖီစိုက်ပျိုးရေးသင်တန်းတို့ အဲလိုမျိုးပေးဖို့ မျော်လင့်တာပေါ့ ဆွီဇလန်က အမျိုးသမီးတစ်ယောက်ရှိတယ် ကော်ဖီလုပ်တဲ့သူပေါ့ သူ့ကိုလည်း သင်တန်းပို့ချဖို့ ကိစ္စတွေ ကော်ဖီစိုက်ပျိုးရေး နည်းပညာသင်တန်း ဒေသလူငယ်တွေ သူတို့ဘာသာ လုပ်တတ်အောင် ပြည်မဈေးကွက်ကို ထိုးဖောက်မယ် ဒီမှာခရီးသွားတွေ လာမိတ်ဆက်ရင်း City Mark တို့အထိ တင်လို့ရင်အောင် နောက်ပြီး နိုင်ငံခြားတို့အထိ တင်ပို့နိုင်အောင် လိုအပ်ရင် သင်တန်းပေးမယ် ကိုယ်တိုင်လည်းလုပ်ရင်း သူတို့ကိုလည်း သင်ပေးရင်း အဲလိုစိတ်ကူးထားခဲ့တာပေါ့”လို့ ပြောပါတယ်။

၂၀၂၁ စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက် ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့နဲ့ စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့တွေအကြား ချင်းပြည်တဝန်းမှာ တိုက်ပွဲတွေဖြစ်လာခဲ့ပြီးနောက်ပိုင်း စစ်ကိုင်းတိုင်း၊ ကလေးမြို့နဲ့ ချင်းပြည်နယ် တီးတိန်၊ ဖလမ်း၊ ဟားခါးမြို့တို့ကို သွားလာတဲ့ ကုန်စည်ယာဉ်တွေနဲ့ ခရီးသည်တင်ယာဉ်လိုင်းတွေက အရင်ကရပ်နားလေ့ရှိကြတဲ့ ထမင်းဆိုင်တို့ စားသောက်ဆိုင်တို့မှာ မရပ်နားကြတော့ပဲ အဆင်ပြေသလို သွားလာပါတော့တယ်၊ ၂ ဖက် လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့တွေ လမ်းပိတ်တဲ့အချိန်တွေဆို လနဲ့ချီပြီး ခရီးသည်မရှိ ကားအသွားအလာမရှိတဲ့အချိန်ကာလတွေလည်း ရှိလာပါတယ်။

ကလေးမြို့ကနေ မိုင် (၂၀) ကျော်ဝန်းကျင်သာဝေးတဲ့ ဟိန်းဇိန်းရွာနဲ့ သိုင်းငင်းရွာဟာ စစ်ကိုင်းတိုင်း၊ ကလေးမြို့နဲ့ ချင်းပြည်နယ် တီးတိန်၊ ဖလမ်း၊ ဟားခါးမြို့များနဲ့ ဆက်သွယ်ထားတဲ့ လမ်းပေါ်မှာရှိတဲ့အပြင် အိန္ဒိယ – မြန်မာနယ်စပ် ကုန်သွယ်ရေးလမ်းပေါ်မှာတည်ရှိတဲ့ တောင်ပေါ်ကျေးရွာလေးတစ်ခုဖြစ်ပါတယ်။

ဟိန်းဇိန်းရွာနဲ့ သိုင်းငင်းရွာက စားသောက်ဆိုင်တွေနဲ့ ဒေသထွက်ကုန်ပစ္စည်းတွေ ရောင်းကြတဲ့သူတွေက ကလေးမြို့နဲ့ ချင်းတောင်ကိုသွားတဲ့ ကုန်စည်တင်ပို့သွားလာကြတဲ့ ကားသမားတွေနဲ့ ခရီးသွားဧည့်သည်တွေကို အဓိကအားထားပြီး ဖွင့်ကြတဲ့ ဆိုင်တွေဖြစ်ကြပါတယ်။ ၂၀၂၁ အာဏာသိမ်းပြီးနောက်မှာတော့ လက်နက်ကိုင်အင်အားကောင်းလာတဲ့ ချင်းပြည်တဝန်းမှာ ချင်းတောင်ကားလမ်းမကြီးဘေးက စားသောက်ဆိုင်တွေဟာ ရပ်တည်ရှင်သန်နိုင်ရေးအတွက် အခက်အခဲများစွာနဲ့ ရုန်းကန်လာရပါတယ်။

ချင်းတောင်လမ်းမဘေးကရွာ ၁ ရွာမှာ ထမင်းဆိုင်ဖွင့်တဲ့သူတစ်ဦးပြောတာက “အရင်ကပုံမှန်သွားနေတဲ့ ရိဒ်၊ ဖလမ်း၊ တီးတိန်၊ ဟားခါးတို့ သွားတဲ့ ကုန်တင်ကားတွေက ပုံမှန်နားတဲ့ ဧည့်သည်ရှိတယ် ဒီတိုင်း ကလေးမြို့ကနေ အဖွဲ့လိုက်သွားကြတာရှိတယ် ကိုဗစ်ကြောင့် အဖွဲ့လိုက်သွားတာတွေ မရှိသလောက်ဖြစ်သွားပြီးတော့ ကုန်တင်ကားတို့လောက်ပဲရှိခဲ့တယ် လက်ရှိမှာ ဧည့်သည်မရှိဘူး တိုက်ပွဲတွေကြောင့် ကော်ဖီခြံတို့ မီးရှို့ခံရပြီးနောက်ပိုင်းတော့ မဖြစ်မနေသွားတဲ့ ကုန်တင်ကားတွေလည်း လုံးဝမနားကြတော့ဘူး၊ ရာခိုင်နှုန်းနဲ့ပြောရရင်တော့ ၉၀ ရာခိုင်နှုန်းက သူတို့ကိုမှီခိုတဲ့ဟာတွေက လုံးဝအဆင်မပြေ ဖြစ်သွားတယ် မဖြစ်မနေ ကားရေဆေးတဲ့ဟာလောက်ပဲကျန်တော့ ကားတွေလည်း မနားကြတော့ဘူး”လို့ပြောပါတယ်။

နေ့စဉ်ဝင်ငွေ သိန်းဂဏန်း ဝင်ငွေရှိခဲ့ကြတဲ့ ချင်းတောင်လမ်းဘေးမှာဖွင့်တဲ့ စားသောက်ဆိုင်၊ ထမင်းဆိုင်တွေက ကိုဗစ် - ၁၉ ကပ်ဘေးကြောင့် ဝင်ငွေထိခိုက်ခဲ့ပြီး စစ်ကောင်စီအာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်းမှာ ဒေသအတွင်းဖြစ်ပွားတဲ့ တိုက်ပွဲတွေကြောင့် ၎င်းတို့လုပ်ကိုင်နေကြတဲ့ အလုပ်အကိုင် စီးပွားရေး လုံးဝပျက်စီးသွားရပြီး ဝမ်းရေးအတွက် စိုးရိမ်နေရတဲ့ဘဝတွေအဖြစ်ကို ရောက်ရှိလာပါတယ်။

စစ်ကိုင်းတိုင်း၊ ကလေးမြို့နဲ့ ချင်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းကို အဓိကသွားလာတဲ့လမ်းမပေါ်မှာ ကော်ဖီနဲ့ စပျစ်ဝိုင်ဆိုင်ဖွင့်ခဲ့တဲ့ ကိုဂျင်ပီးကလည်း သူ့ရဲ့ ကော်ဖီနဲ့ စပျစ်ဝိုင်ဆိုင်ကို ၂၀၂၁ ခုနှစ် မေလကတည်းက သူရဲ့ဆိုင်ကို ပိတ်ခဲ့ရပါတယ်။

သူများအလုပ်ကို မလုပ်ကိုင်လိုပဲ ကိုယ်ပိုင်အလုပ်အကိုင်ကို လုပ်ကိုင်လိုတဲ့ စစ်ကိုင်းတိုင်း ကလေးမြို့နဲ့ ချင်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းကို အဓိကသွားလာတဲ့ လမ်းမပေါ်မှာ ကော်ဖီနဲ့ စပျစ်ဝိုင်ဆိုင်ဖွင့်တဲ့ ကိုဂျင်ပီးကလည်း အခုတော့ ရရာအလုပ်တစ်ခုခုကို မိသားစုစားဝတ်နေရေးအတွက် လုပ်ကိုင်ဖို့ ပြင်ဆင်နေရပြီလည်းဖြစ်ပါတယ်။

အလုပ်အကိုင်အခွင့်အလမ်းနည်းပါးတဲ့ ချင်းပြည်နယ်လို နေရာမျိုးမှာ စီးပွားရေးလုပ်ငန်း များများစားစားမရှိပါဘူး။ ရှိတဲ့လုပ်ငန်းတွေကိုလည်း နှစ်ကာလကြာရှည်စွာ ပြည်ပထွက် အလုပ်လုပ်ကိုင်ပြီး စုဆောင်းတာလေးတွေနဲ့ပဲ တပိုင်တနိုင် ကိုယ်ပိုင်အလုပ်အကိုင် လုပ်ကြတဲ့သူတွေဖြစ်ပါတယ်။

လက်ရှိဖြစ်ပျက်နေတဲ့ နိုင်ငံရေးကြောင့် တပိုင်တနိုင်ကိုယ်ပိုင်လုပ်ငန်း လုပ်ကြတဲ့သူ အများစုရဲ့ လုပ်ငန်းတွေကလည်း မရှိတော့သလောက် ဖြစ်သွားပါပြီ ကိုယ်ပိုင်လုပ်ငန်းလုပ်ကိုင်ဖို့ မဖြစ်နိုင်တော့တဲ့ဆုံး အများစုက နိုင်ငံခြားထွက်ကာ သွားရောက်အလုပ်လုပ်ကိုင်ဖို့ ပြင်ဆင်နေကြတာတွေရှိကြသလို သွားရောက်အလုပ်လုပ်ကိုင်နေသူတွေလည်း ရှိနေကြပါပြီ။

နိုင်ငံခြားထွက် အလုပ်လုပ်ကြတဲ့ ချင်းလူငယ်အများစုထဲမှာ စင်ကာပူ၊ ဒူဘိုင်း၊ ထိုင်း၊ တရုတ်နိုင်ငံတွေမှာ အမျိုးသမီးအများစုက အိမ်အကူအလုပ်ကို သွားရောက်လုပ်ကိုင်ကြပြီး၊ ယောက်ကျားလေးအများစုကတော့ ထိုင်း၊ မလေးရှား စတဲ့နိုင်ငံမှာ ဆောက်လုပ်ရေးလုပ်ငန်းခွင် အစရှိတဲ့ အလုပ်တွေကို သွားရောက်လုပ်ကိုင်နေကြပါတယ်။

လက်ရှိမှာလည်း ချင်းပြည်နယ်အတွင်း ဒေသကာကွယ်ရေးတပ်တွေနဲ့ စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့အကြား တိုက်ပွဲတွေ မကြာခဏဖြစ်ပွားလေ့ရှိတာတွေ စစ်ရေးအရ တင်းမာမှုတွေက ရှိနေတာတွေကြောင့် မလုံခြုံမှူတွေကြောင့် ခရီးသည်မရှိဖြစ်နေတဲ့ ချင်းပြည်မှာ တပိုင်တနိုင်လုပ်တဲ့ ဈေးဆိုင်တွေ၊ စားသောက်ဆိုင် ထမင်းဆိုင်ပြန်ဖွင့်လာနိုင်ဖို့က ရေရှည်မှာ ပိုမိုအခက်ခဲအကြပ်အတည်းနဲ့ ရင်ဆိုင်နေရအုန်းမှာဖြစ်ပါတယ်။

ချင်းတောင် ကားလမ်းမကြီးဘေးမှာ ကော်ဖီနဲ့ စပျစ်ဝိုင်ဆိုင်ဖွင့်ခဲ့တဲ့ ကိုဂျင်ပီးက “ ခုတော့ အနာဂတ်အတွက်တောင်မှ မမျှော်ရဲဘူး လက်ရှိတောင်မှ ရှိတဲ့ဟာလေး တချို့ဟာလေးတွေ ရောင်းပြီးတော့ ပုံမှန်စားသောက်နေရတာ ဘယ်သူမှ ဒီလိုမမျော်လင့်ခဲ့တော့ တချို့ဟာတွေက မလိုအပ်ပဲ ရင်းနှီးလိုက်သလိုဖြစ်သွားတော့ ရှိတဲ့ဟာလေးရောင်းပြီး စားသောက်နေရတယ်”လို့ ပြောပါတယ်။

ကိုဗစ်ကပ်ဘေးကနေစပြီး အထိနာခဲ့တဲ့ ချင်းတောင်လမ်းမဘေးက စားသောက်ဆိုင်တွေဟာ ၂၀၂၁ ခုနှစ် စစ်အာဏာသိမ်းမှုပြီးနောက် လက်နက်ကိုင်တော်လှန်ရေးအားကောင်းလာတဲ့ ချင်းပြည်နယ်မှာ ပိုပြီး အထိနာခဲ့ရပါတယ်။ ၂၀၂၁ ခုနှစ် စစ်အာဏာသိမ်းမှုပြီးနောက်မှာ ဧည့်သည်မရှိတော့တာ ကြာမြင့်လာလို့ ချင်းတောင်လမ်းမဘေးက စားသောက်ဆိုင်တွေဟာ ပိတ်ခဲ့ရပါတယ်။ မမျှော်ထားတဲ့ဧည့်သည်တွေဖျက်ဆီးလို့ စားသောက်ဆိုင်တွေရှိတဲ့ ချင်းရွာတွေဟာ မီးလောင်ပြာကျခဲ့ရပါတယ်။

ချင်းပြည်ကိုသွားတဲ့ ချင်းတောင် ကားလမ်းမကြီးဘေးမှာ ၂၀၂၁ စစ်အာဏာမသိမ်းခင်က တည်ရှိခဲ့ဖူးတဲ့ စားသောက်ဆိုင်တွေဟာ အခုတော့ လူတွေသတိမထားမိခင်မှာပဲ ပျောက်ဆုံးသွားခဲ့ပါပြီ။