၁၉၈၈ ခုႏွစ္ ရွစ္ေလးလံုးကာလတြင္ လူအမ်ား၏ အားထားမႈကို ခံခဲ့ရေသာ BBC ျမန္မာဌာနအေနျဖင့္ ယင္းကဲ့သို႔ အေရးအခင္းတခု ထပ္မံေပၚလာလွ်င္ ပိုမိုက်ယ္ျပန္႔စြာ တင္ျပ....
၁၉၈၈ ခုႏွစ္ ရွစ္ေလးလံုးကာလတြင္ လူအမ်ား၏ အားထားမႈကို ခံခဲ့ရေသာ BBC ျမန္မာဌာနအေနျဖင့္ ယင္းကဲ့သို႔ အေရးအခင္းတခု ထပ္မံေပၚလာလွ်င္ ပိုမိုက်ယ္ျပန္႔စြာ တင္ျပႏိုင္မည္ဟု BBC ျမန္မာဌာန ႏွစ္ ၇ဝ ျပည့္ ယေန႔တြင္ ဌာနမႉး ေဒၚတင္ထားေဆြက ေျပာဆုိလိုက္သည္။
၁၉၄ဝ ခုႏွစ္ စက္တင္ဘာလ ၂ ရက္ေန႔တြင္ BBC ျမန္မာပိုင္းအစီအစဥ္ကို စတင္ခဲ့ရာ ရွစ္ေလးလံုး လူထု လႈပ္ရွားမႈကာလ၌ ျမန္မာလူထုသည္ BBC သတင္းမ်ားကို နားေထာင္ၿပီး အေျခအေန အရပ္ရပ္ကို သံုးသပ္ ခဲ့ၾကရသည္။ ရွစ္ေလးလံုး သပိတ္ေခၚသံကိုလည္း တႏိုင္ငံလံုးသို႔ အခ်ိန္ကိုက္ ထုတ္လႊင့္ေပးႏိုင္ခဲ့သျဖင့္ BBC သတင္းေထာက္ ခရစ္စတိုဖာ ဂါးနက္ဆိုသည့္ အမည္သည္လည္း လူသိမ်ားသြားခဲ့သည္။
အခုေနသာ အဲဒီလို အေရးအခင္းမ်ဳိး သတင္းထုတ္လႊင့္ ရမယ္ဆိုရင္ေတာ့ ဒီထက္ပိုၿပီး က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔၊ ျမန္ျမန္ဆန္ဆန္ တင္ျပႏိုင္မယ္” ဟု ေဒၚတင္ထားေဆြက မဇၥ်ိမကို ေျပာသည္။
ယင္းကာလ၌ BBC ျပည္တြင္းသတင္းေထာက္ မရွိျခင္းႏွင့္ ဆက္သြယ္ေရး နည္းပညာမ်ား အားနည္းခဲ့ ေသာေၾကာင့္ အခ်က္အလက္ မွန္ကန္စြာ ေဖာ္ျပႏိုင္ေရး အခက္အခဲရွိၿပီး သတင္း ထုတ္လႊင့္ရာတြင္လည္း ၾကန္႔ၾကာေႏွာင့္ေႏွးမႈအခ်ဳိ႕ ရွိခဲ့သည္ဟု သူက ဆိုသည္။
၁၉၈၈ မတိုင္မီက သတင္းမ်ားကို ဘာသာျပန္ လႊင့္ထုတ္ေသာ္လည္း ၁၉၈၈ ကာလမွစ၍ ကိုယ္တိုင္ သတင္းရယူ သည့္ အဆင့္သို႔ “တျဖည္းျဖည္း” ကူးေျပာင္းလာခဲ့ျခင္းကို ၾကီးမားသည့္ ေျပာင္းလဲမႈဟု ႐ႈျမင္ကာ၊ ယခုတုိင္ စိန္ေခၚမႈမ်ား ရွိေနေသးၿပီး ျပည္တြင္းပရိသတ္၏ ယံုၾကည္မႈကို ရယူႏိုင္ရန္ သတင္းမ်ား တိက်ေစေရး၊ ႏွစ္ဘက္ မွ်တေစေရး၊ ဝါဒျဖန္႔ခ်ိသည့္ သတင္းဌာန မျဖစ္ေစေရးတို႔သည္ အဓိက စိန္ေခၚခ်က္မ်ား ျဖစ္ေနေသးေၾကာင္း ေဒၚတင္ထားေဆြက ေျပာသည္။
စစ္အစိုးရကမူ “VOA, BBC - ရန္တိုက္ေပးေနသည္။ RFA, DVB - ေသြးထိုးေနသည္” ဟု ေန႔စဥ္ထုတ္ သတင္းစာ မ်ားတြင္ ေရးသားေဖာ္ျပေလ့ရွိသည္။ ဘက္လိုက္ေဖာ္ျပေနသည္ဟုလည္း စြပ္စြဲေလ့ရွိသည္။
BBC ကို ငယ္စဥ္ကပင္ ၾကားလာ၊ နားေထာင္လာခဲ့ရသည္ဟုဆိုသူ ျပည္ပအေျခစိုက္ ျမန္မာသတင္းသမဂၢ ဒုဥကၠ႒ ဦးဇင္လင္းကမူ ၁၉၇၄-၇၆ ဦးသန္႔ႏွင့္ မိႈင္းရာျပည့္ “အေရးေတာ္ပံု” မ်ား ျဖစ္ၿပီး၊ ေနာက္ပိုင္းတြင္ BBC ကို နားေထာင္သူ ျပည္တြင္း၌ ပိုမ်ားလာခဲ့သည္ဟု သံုးသပ္သည္။
“ျပည္တြင္းမွာ သတင္းရစရာ source (သတင္းရင္းျမစ္) က ဘာမွမရွိဘူး။ နည္းနည္းခိုင္ခန္႔တဲ့ သတင္းရဖို႔ဆိုရင္ BBC ပဲ အားကိုးရတာေပါ့။ BBC အခ်ိန္က်ရင္ အိမ္အျမန္ေရာက္ေအာင္ ျပန္ၿပီးေတာ့ ဖြင့္နားေထာင္ၾကတာ။ Bias (ဘက္လိုက္ျခင္း) ဆိုတဲ့ စကားနဲ႔ ပတ္သက္ရင္ေတာ့ သတင္းကိုမွန္ေအာင္ ၾကိဳးစားတဲ့အခါက်ရင္ မွန္တဲ့ဘက္ကို လိုက္ရတာပဲ” ဟု သူက ေျပာသည္။
ယခင္က ျပည္ပအေျခစိုက္ အသံလႊင့္ဌာန BBC ႏွင့္ VOA သတင္းဌာန ႏွစ္ခုသာ ရွိခဲ့ေသာ္လည္း ယခုအခါ RFA ၊ DVB တို႔လည္း ရွိလာသျဖင့္ ပရိသတ္အတြက္ ေရြးခ်ယ္ခြင့္ ပိုရွိလာေသာ္လည္း အသံလႊင့္ဌာနမ်ား အတြက္မူ စိန္ေခၚမႈမ်ား ျဖစ္သည္ဟု ေဒၚတင္ထားေဆြက ဆိုသည္။
“အဓိကစိန္ေခၚမႈက ကိုယ့္ရဲ႕ ပရိသတ္က တျခားဘက္ကို ပါသြားႏိုင္တာေပါ့။ သို႔ေသာ္ competition (ယွဥ္ၿပိဳင္မႈ) ရွိေလ ကိုယ္က ၾကိဳးစားရေလ။ ကိုယ့္သတင္းကို ပိုၿပီး တန္ဖိုးရွိေအာင္၊ ခိုင္မာေအာင္၊ ပိုမွ်တေအာင္ လုပ္လာရတဲ့ အတြက္ ေကာင္းတဲ့ အခ်က္တခုလို႔ပဲ ယူဆပါတယ္” ဟု သူက ေျပာသည္။
အသံလႊင့္ဌာန ၄ ခုလံုးကို ပံုမွန္နားေထာင္သည္ဟုဆိုသူ ရန္ကုန္အေျခစိုက္ ပိေတာက္ပြင့္သစ္ မဂၢဇင္း အယ္ဒီတာခ်ဳပ္ စာေရးဆရာ ေမာင္စိန္းနီက BBC ၏ အစီအစဥ္အားလံုးကို ၾကိဳက္ေသာ္လည္း အသံလိႈင္းကို ပိုၾကည္လင္ေစလိုသည္ဟု အၾကံျပဳသည္။
“Highlight လုပ္တာ၊ ပိုၿပီးထက္ျမက္တာ ေပးဖို႔လိုအပ္တယ္လို႔ ထင္တာပဲဗ်ာ။ လူထုႏွလံုးသားထဲကို တန္းဝင္ သြားႏိုင္တဲ့ သတင္းမ်ဳိးေလးေတြေပါ့ေနာ္။ ဥပမာဆိုရင္ အကုန္လံုးလိုပဲ လဲလိုက္ၿပီလို႔ ၾကားတယ္ ပထမ။ အခု ၂ ေယာက္ က်န္ေနတယ္ၾကားတယ္။ အဲလိုမ်ဳိးေတြေပါ့” ဟု မၾကာေသးခင္က ျမန္မာစစ္တပ္ ထိပ္ပိုင္း ေခါင္းေဆာင္ မ်ား အေျပာင္းအလဲ သတင္းႏွင့္ပတ္သက္၍ သူက ေျပာဆိုသည္။
ၿဗိတိန္ႏိုင္ငံ စီးပြားေရးက်ဆင္းေနသျဖင့္ လန္ဒန္ၿမိဳ႕အေျခစိုက္ BBC ႏိုင္ငံတကာ သတင္းအစီအစဥ္အတြက္ ၿဗိတိန္အစိုးရ ႏိုင္ငံျခားေရးဝန္ၾကီးဌာနက ေထာက္ပံ့ေငြမ်ားလည္း ၂ဝ၁၁ ခုႏွစ္ေနာက္ပိုင္း ေလ်ာ့သြားဖြယ္ ရွိေၾကာင္း သိရသည္။ သို႔ေသာ္ ျမန္မာဌာနကိုမူ ထိခိုက္မႈနည္းမည္ဟု ဌာနမႉး ေဒၚတင္ထားေဆြက ေျပာသည္။
