နာဂစ္ ဆိုင္ကလံုးမုန္တိုင္း၊ ႄကြက္ေဘး၊ မိုးဆက္တိုက္ ေခါင္ျခင္းတို႔ေၾကာင့္ ျမန္မာ့စပါး အထြက္ဆုတ္ေနရာမွ ဘူးေလးရာ ဖ႐ုံဆင့္လိုက္သလိုပင္ ကမၻာ့ရာသီဥတု ေဖာက္ျပန္ၿပီး ကမၻာၾကီး ပူေႏြးလာမႈ၏ ဒဏ္ကိုလည္း လယ္သမားမ်ား ခံရဦးမည္ဟု တနလၤာေန႔က ထုတ္ျပန္လိုက္ေသာ သုေတသန စာတမ္းတေစာင္က ဆိုထားသည္။

နာဂစ္ဆိုင္ကလံုး မုန္တိုင္းေၾကာင့္ ၂ဝဝ၈ ခုႏွစ္တြင္စပါးအထြက္ ၄ဝ% ေလ်ာ့က်သြားခဲ့သည္ ဟု ကုလသမဂၢ စိုက္ပ်ဳိးေရးႏွင့္ စားနပ္ရိကၡာအဖြဲ႔ (FAO) က ဆိုထားသည္။

သို႔ေသာ္ အေမရိကန္ထုတ္ သုေတသနဂ်ာနယ္ျဖစ္ေသာ အမ်ိဳးသား သိပၸံအဖြဲ႔စာစဥ္ (Proceedings of the National Academy of Sciences ) ကလည္း ကမၻာၾကီးပူေႏြးလာမႈေၾကာင့္ အာရွႏိုင္ငံအခ်ဳိ႕တြင္ လြန္ခဲ့သည့္ ၂၅ ႏွစ္အတြင္း စပါးအထြက္ ၁ဝ% မွ ၂ဝ% အထိ က်ဆင္းသြားခဲ့သည္ဟု ေရးသား  တင္ျပထားသည္။

ကမၻာ့အပူခ်ိန္ အနည္းငယ္မွ် တက္လာလွ်င္ပင္ ကမၻာ့ဆင္းရဲသားသန္းေပါင္းမ်ားစြာ အဓိက စားနပ္ရိကၡာအျဖစ္ မွီခိုအားထားေနရေသာ ဆန္စပါး စိုက္ပ်ဳိးရာ ေဒသတြင္း စပါးအထြက္ ေလ်ာ့က်သြားႏိုင္သည္ဟု အဆိုပါ သုေတသန စာတမ္းက သတိေပး ေရးသားထားသည္။

ဆန္ဒီေယဂိုၿမိဳ႕ ကာလီဖိုနီးယား တကၠသိုလ္ စီးပြါးေရးပညာရွင္ ဂ်ဲေရာ့ဝဲလ္ရွ္ (Jerrod Welch) ဦးေဆာင္သည့္ သုေတသနအဖြဲ႔၏ ေတြ႔ရွိခ်က္မ်ားအရ ညအပူခ်ိန္ ျမင့္တက္လာမႈေၾကာင့္ စပါးပင္မ်ား အေနျဖင့္ အသက္ရႉရာတြင္ စြမ္းအင္ ပုိမိုသံုးစြဲရသျဖင့္ ေန႔အခ်ိန္ အလင္းေရာင္ျဖင့္ အစာခ်က္လုပ္ျခင္း ျပဳလုပ္ရန္ လိုအပ္သည့္ စြမ္းအင္ မလံုမေလာက္ ျဖစ္ရသည္ဟု ဆိုသည္။

ဤေလ့လာသုေတသနျပဳမႈကို ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ျပဳလုပ္ျခင္း မရွိခဲ့ေသာ္လည္း သက္ေရာက္မႈ ပံုစံခ်င္းတူသည့္ ရာသီဥတုရွိေသာ ထိုင္း၊ ဗီယက္နမ္၊ ဖိလစ္ပိုင္ ႏိုင္ငံတို႔တြင္ ျပဳလုပ္ခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။

ကမၻာ့ဆန္စပါး စိုက္ပ်ဳိးထုတ္လုပ္မႈ စုစုေပါင္း၏ ၉ဝ% ေက်ာ္ကို ထုတ္လုပ္ေပးေနေသာ အာရွတိုက္ရွိ အဓိက ဆန္စပါး စိုက္ပ်ဳိးထုတ္လုပ္ရာ ေဒသႀကီး ၆ ခုရွိ ဆည္ေရေသာက္ စပါးစိုက္ခင္း ၂၂၇ ခုကို ၆ ႏွစ္ၾကာ သုေတသနျပဳအၿပီး ယခုသုေတသန စာတန္းကို ထုတ္ျပန္ခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။

`ညအပူခ်ိန္ ေျပာင္းလဲလာမႈနဲ႔ အနီးအပါးႏိုင္ငံေတြက စပါးအထြက္ႏႈန္းကို ထိခိုက္ေစမႈေတြဟာ ဗမာျပည္နဲ႔လဲ အက်ံဳးဝင္ပါတယ္။ ရာသီဥတုခ်င္းက မနီးယုိးစြဲတူပါတယ္´ ဟု ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံရွိ ႏိုင္ငံတကာ ဆန္စပါး သုေတသနဌာန (IRRI) ၏ အဓိက သိပၸံပညာရွင္ ေဒါက္တာ ႐ုိလန္ဘုရက္ခ်္ (Dr. Roland Buresh) က ေျပာသည္။

ႏိုင္ငံတကာ အစိုးရမ်ား၏ ရာသီဥတု ေျပာင္းလဲမႈ စံုစမ္းေလ့လာေရးအဖြဲ႕ စတုတၳအၾကိမ္ေျမာက္ အစီရင္ခံစာ ၂ဝဝ၇ ခုႏွစ္ အလုပ္အဖြဲ႔အမွတ္ (၂) (သက္ေရာက္မႈမ်ား၊ အက်ိဳးဆက္ အေျပာင္းအလဲ၊ ထိခုိက္နစ္နာမွု) ၏ အဆိုအရ အပူခ်ိန္ ၃ ဒီဂရီစင္တီဂရိတ္ ထက္ပို၍ ျမင့္တက္လာလွ်င္ပင္ ေဒသအားလုံးရွိ သီးႏွံအားလံုး စိုက္ပ်ဳိး ထုတ္လုပ္မႈကို ထိခိုက္ေစႏိုင္သည္ဟု ဆိုသည္။

ညအပူခ်ိန္ ျမင့္တက္မႈေၾကာင့္ စပါးစိုက္ပ်ဳိးထုတ္လုပ္မႈေပၚ သက္ေရာက္မႈကို IRRI သုေတသနဌာနၾကီးမွ ေဒါက္တာ ဖုန္ေရွာက္ပင္ (Dr. Peng Shaobing) က ကနဦး ေလ့လာမႈမ်ား ျပဳလုပ္ခဲ့ၿပီး သူ၏ သုေတသန အစီရင္ခံစာကို ၂ဝဝ၄ ခုႏွစ္က ထုတ္ျပန္ခဲ့သည္။ ေႏြရာသီတြင္ အပူခ်ိန္ ၁ ဒီဂရီစင္တီဂရိတ္ ျမင့္တက္တိုင္း စပါးအထြက္ ၁ဝ% က်ဆင္းသည္ဟု ဖုန္ ႏွင့္အဖြဲ႔၏ သုေတသနစာတန္းတြင္ ေတြ႔ရွိထားသည္။

ဤသို႔ ကမၻာ့ရာသီဥတု ေျပာင္းလဲမႈက အေရးပါေသာ္လည္း ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ စပါးအထြက္က္ုိ ပိုမို ထိခိုက္ေစသည့္ အျခားအေၾကာင္းမ်ားလည္း ရွိေသးသည္ဟု ဘူးရွက္ရွ္က ေျပာသည္။ အေၾကာင္းမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံရွိ စပါး စိုက္ခင္းမ်ားသည္ အျခားအာရွႏိုင္ငံမ်ားကဲ့သို႔ ဆည္ေရေသာက္လယ္မ်ား မဟုတ္ဘဲ မိုးေကာင္းလယ္မ်ား ျဖစ္ေနျခင္းေၾကာင့္ဟု ဆုိသည္။

`ျမန္မာႏိုင္္ငံမွာ စပါးအထြက္ကို ထိခိုက္ေစႏိုင္တဲ့ အဓိကအေၾကာင္းေတြက မိုးနဲ႔ သြင္းအားစုဘဲ ျဖစ္တယ္´ ဟု သူက ေျပာသည္။

သြင္းအားစုဆိုသည္မွာ ေျမၾသဇာ၊ အျခားဓါတုပစၥည္းမ်ားႏွင့္ လယ္လုပ္ရာတြင္ အသံုးျပဳေသာ ထြန္ထယ္ လယ္လုပ္ကိရိယာ စက္ပစၥည္းမ်ားကို ဆိုလိုျခင္း ျဖစ္သည္။

အဆိုပါ သြင္းအားစုမ်ား ဝယ္ယူရန္ လယ္သမားမ်ား မၾကာခဏ ေငြေၾကးမလံုမေလာက္ ျဖစ္ၾကသည္။ ကုလသမဂၢ၊ အာဆီယံ ႏွင့္ ျမန္မာစစ္အစိုးရတုိ႔ ပါဝင္ဖြဲ႔စည္းထားသည့္ သံုးပြင့္ဆိုင္ ဗဟိုအဖြဲ႕၏ နာဂစ္လြန္ ပံုမွန္ေလ့လာသံုးသပ္မႈ သံုးၾကိမ္ေျမာက္ အစီရင္ခံစာအရ လယ္ယာသံုး သြင္းအားစုမ်ားရရွိမႈမွာ အကန္႔အသတ္ႏွင့္ပင္ ရွိေနဆဲျဖစ္ၿပီး နာဂစ္မတိုင္မီက ထက္စာလွ်င္ စပါးအထြက္ ေလ်ာ့က်သြားခဲ့သည္ဟု ေျပာသည္။

လြန္ခဲ့ေသာလအထိ အပူခ်ိန္သိသိသာ ျမင့္တက္လာမႈကို သူသတိမထားမိပါဟု ဧရာဝတီျမစ္ဝကၽြန္းေပၚရွိ စပါးစိုက္ လယ္သမားတဦးက ေျပာသည္။

`ဇူလိုင္ကေတာ့ သိပ္ပူလို႔ ပ်ဳိးမႀကဲေသးဘဲ ေစာင့္ေနရတယ္´ ဟု သူက ေျပာသည္။

လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္မ်ားအတြင္း စပါးအထြက္ ၾကီးၾကီးမားမား က်ဆင္းခဲ့သည္ဟုလည္း သူ သတိမထားမိေၾကာင္း ေျပာသည္။ သို႔ေသာ္ နာဂစ္ ေနာက္ပိုင္း မိုးေခါင္လာျခင္းလို အေၾကာင္းမ်ားေၾကာင့္မူ သူ႔လယ္တြင္ အခက္အခဲ ႀကံဳခဲ့သည္။

သို႔ေသာ္ အစိုးရကမူ စပါးျပတ္လတ္မည့္ အေရးအတြက္ ၾကိဳတင္ ကာကြယ္မႈမ်ား ျပဳလုပ္ေနသည္။

ရန္ကုန္တိုင္း ေအးခ်မ္းသာယာေရးႏွင့္ ဖြ႔ံၿဖိဳးေရးေကာင္စီ (တယက) က ရခိုင္ႏွင့္ တနသၤာရီတို႔ကို ဆန္စပါး မတင္ပို႔ရဟု အေၾကာင္းတစံုတရာမျပဘဲ ပိတ္ပင္တားျမစ္လိုက္ေၾကာင္း မဇၩိမ သတင္းဌာနက လြန္ခဲ့ေသာ အပတ္က ေဖာ္ျပခဲ့သည္။ ျမစ္ဝကၽြန္းေပၚရွိ စပါးစိုက္လယ္သမား အမ်ားအျပားမွာလည္း ပိုမို အလုပ္ျဖစ္ႏိုင္မည့္ အျခား အလုပ္မ်ားကိုရွာေဖြရင္း စပါးစိုက္ခင္းမ်ားကို စြန္႔ခြာသြားေနၾကသည္။