နယူးဒေလီ (မဇ္ဈိမ)။     ။ မြန်မာ-မြောက်ကိုရီးယားအကြား ပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်နေသည်ကို စိုးရိမ်ပူပန်ကြောင်း အမေရိကန်နိုင်ငံက ယမန်နေ့က ထပ်လောင်းပြောဆိုလိုက်သည်။ သို့သော် မည်သို့သော နှစ်နိုင်ငံအကြား ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုကို ဆိုလိုကြောင်း အသေးစိတ် ရှင်းလင်းပြောကြားခြင်း မပြုပါ။

အမေရိကန် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန ပြည်သူ့ရေးရာဌာန လက်ထောက်အတွင်းရေးမှူး ဖိလစ်ဂျေခရိုလီ (Philip J. Crowley) က ယမန်နေ့က ကျင်းပသော ပုံမှန်သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲတွင် သတင်းထောက်များကို ''မြန်မာနဲ့ မြောက်ကိုရီးယားအကြား၊ မြောက်ကိုရီးယားနဲ့ တခြားဘယ်နိုင်ငံနဲ့မဆို ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုတွေရဲ့ သဘောသဘာဝနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ကျနော်တို့ စိုးရိမ်ပူပန်ပါတယ်'' ဟု ပြောသည်။

''ကျနော် မကြာခဏ စဉ်းစားမိပါတယ်။ သူတို့ရဲ့ စစ်ရေးပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုတွေရဲ့ သဘောသဘာဝကို မြန်မာနိုင်ငံကို ရှင်းအောင်လုပ်ခိုင်းရင် ကောင်းမယ်လို့'' ဟု မြန်မာနိုင်ငံတွင် မြောက်ကိုရီးယား၏ အကူအညီဖြင့် မြေအောက် နျူကလီးယားစက်ရုံများ ဆောက်လုပ်နေသည်ဆိုသော သတင်းနှင့်စပ်လျဉ်း၍ မေးမြန်းချက်များကို တုံ့ပြန်ဖြေဆိုရာတွင် ခရိုလီက ဖြေကြားသွားသည်။

သို့သော် ခရိုလီက မြောက်ကိုရီးယားက မြန်မာနိုင်ငံတွင် မြေအောက်နျူကလီးယားစက်ရုံများ ဆောက်လုပ် နေသည်ဟူသော သတင်းနှင့်ပတ်သက်သည့် မေးခွန်းများကိုမူ မှတ်ချက်ပေးရန် ငြင်းဆိုသွားသည်။

ဤသို့ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန၏ အသစ်တဖန် စိုးရိမ်ပူပန်မှုသည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ နျူကလီးယား ရည်မှန်းချက်များ၊ မြောက်ကိုရီးယားနှင့် ရုရှတို့ အကူအညီဖြင့် ၂ဝ၁၄ ခုနှစ်တွင် နျူကလီးယားလက်နက် ထုတ်လုပ်ရန် လျှို့ဝှက်ကြိုးပမ်းနေသည်ဆိုသော သတင်းများကို စနေနေ့က Sydney Morning Herald သတင်းစာက ရေးသားခဲ့ပြီးနောက် ပေါ်ထွက်လာခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။

ဤသတင်းကို သြစတြေးလျား အမျိုးသားတက္ကသိုလ် ဒေသဆိုင်ရာ လုံခြံုရေးကျွမ်းကျင်သူ ဒက်စမွန်ဘောလ် (Desmond Ball) နှင့် ထိုင်း-မြန်မာနယ်စပ်အခြေစိုက် သြစတြေးလျား သတင်းစာဆရာ ဖီလ်သော်န်တန် (Phil Thornton) တို့က ၂ နှစ်ကြာ သုတေသနပြုပြီးနောက် ရေးသားခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ သူတို့အဆိုအရ မြန်မာနိုင်ငံ စစ်အစိုးရသည် မကြာသေးခင် နှစ်များအတွင်း မြောက်ကိုရီးယား၊ ရုရှတို့နှင့် ပူးပေါင်း၍ ၂ဝ၁၄ ခုနှစ်တွင် အနုမြူဗုံးတလုံး ထုတ်လုပ်နိုင်မည့် ဓာတ်ပေါင်းဖိုတလုံးကို တည်ဆောက်နေသည်ဟု ဆိုသည်။

ဤသတင်းကို မြန်မာနိုင်ငံမှ ထွက်ပြေးလာသူနှစ်ဦး၏ ပြောဆိုချက်များအပေါ် အခြေခံ၍ ရေးသားထားခြင်း ဖြစ်သည်။ ထိုသူနှစ်ဦးမှာ စစ်တပ်အရာရှိတဦးနှင့် စစ်အစိုးရနှင့် ရင်းနှီးနီးစပ်သော ထူးထရေဒင်းကုမ္ပဏီမှ စာရင်းကိုင်တဦးတို့ ဖြစ်ကြသည်။ သူတို့အဆိုအရ မြန်မာနိုင်ငံသည် ယူရေနီယံကို ၁ဝ နေရာတွင် တူးဖော်နေပြီး ယူရေနီယံစက်ရုံ နှစ်ရုံရှိကာ ယူရေနီယံသတ္တုရိုင်းကို အဝါရောင်ကိတ် (Yellowcake)အဆင့်ရောက်အောင် သန့်စင်ထုတ်လုပ်နေသည်ဟု ဆိုသည်။ ယင်းကို နျူကလီးယားလက်နက်များ ထုတ်လုပ်ရာတွင် လိုအပ်မည့် ကုန်ကြမ်းပစ္စည်းအဖြစ် အသုံးပြုနိုင်မည်ဖြစ်သည်။

မိုးကြိုးဟု အမည်ဝှက်ပေးထားသော စစ်တပ်မှ ကူးပြောင်းလာသူက မြန်မာနိုင်ငံသည် နိုင်ငံအလယ်ပိုင်း နောင်လိုင်တွင် ပလူတိုနီယံသန့်စင်ရေး စက်ရုံတရုံကို ဆောက်လုပ်ရန် အစီအစဉ်ရှိပြီး၊ ရုရှပညာရှင်များက ပလူတိုနီယံ ပြန်လည်သန့်စင်ရေး ပညာရပ်များကို သင်ကြားပေးနေသည်ဟု ဆိုသည်။

အဆိုပါသတင်းအရ စစ်တပ်မှ ကူးပြောင်းလာသူ မိုးကြိုးသည် မန္တလေးတိုင်း ပြင်ဦးလွင်ရှိ စစ်တက္ကသိုလ်မှ ဘွဲ့ရရှိခဲ့သူဖြစ်သည်ဟု ဆိုသည်။ သူ့ကို နျူကလီးယားတပ်ရင်း တည်ထောင်ရေး ပြင်ဆင်သည့်လုပ်ငန်း တစိတ်တပိုင်းအဖြစ် ရုရှနိုင်ငံသို့ ၂ နှစ်ကြာ သင်တန်းတက်ရောက်ရန် စေလွှတ်ခဲ့သည်ဟု ဆိုသည်။

အခြား ထွက်ပြေးရောက်ရှိလာသူမှာ အင်အားတောင့်တင်းလှသည့် စီးပွားရေးသမားဖြစ်ပြီး၊ မြန်မာစစ်အစိုးရ အကြီးအကဲ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးသန်းရွှေနှင့် အလွန်နီးစပ်သူဟုဆိုသော ထူးထရေဒင်းကုမ္ပဏီပိုင်ရှင် ဦးတေဇ၏ စာရင်းကိုင်တဦးဖြစ်သည်ဟု ဆိုသည်။

သူ့သူဌေး ဦးတေဇသည် နျူကလီးယား သဘောတူညီချက်များအတွက် ရုရှ၊ မြောက်ကိုရီးယားတို့နှင့် ဆွေးနွေးညှိနှိုင်းခဲ့ပြီး၊ ပစ္စည်းများရယူရေးနှင့် သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး ကိစ္စများကို စီစဉ်ပေးခဲ့သည်ဟု ဦးတင်မင်းက သူ့အား စစ်ဆေးသူများကို ပြောသည်။ အဆိုပါပစ္စည်းများ ထည့်သွင်းထားသည့် ကွန်တိန်နာများကို ရန်ကုန် ဆိပ်ကမ်းတွင် ညဘက်တွင် မြောက်ကိုရီးယားသင်္ဘောပေါ်မှချ၍ သယ်ယူခဲ့သည်ဟု ဆိုသည်။

အလားတူ မြန်မာနိုင်ငံ၏ လျှို့ဝှက်နျူကလီးယား စီမံကိန်းများအကြောင်း အမည်မဖော်လိုသူ သတင်းရပ်ကွက်များကို ကိုးကား၍ အမေရိကန်အခြေစိုက် Dictator Watch အဖွဲ့မှ မစ္စတာရိုလင်ဝပ်ဆင် (Mr. Roland Watson) က အစီရင်ခံစာတစောင် ထုတ်ပြန်ခဲ့သေးသည်။

ယခုထွက်ပြေးရောက်ရှိလာသူ နှစ်ဦး၏ ထွက်ဆိုချက်များကို လွတ်လပ်သော သတင်းရပ်ကွက်ဖြင့် အတည်ပြု၍ မရနိုင်သော်လည်း မြန်မာစစ်အစိုးရသည် မြောက်ကိုရီးယား၊ ရုရှတို့နှင့် စစ်ရေး ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများကို ဆက်လက်ထားရှိကြောင်းကိုမူ ယခုသတင်းများအရ သိရသည်။

မော်စကိုက ရေပေါ့သုံး ၁ဝ မီဂါဝပ် အနုမြူဓာတ်ပေါင်းဖို တည်ဆောက်ရေးတွင် ကူညီဆောင်ရွက်ပေးနေခြင်း အပါအဝင် မြန်မာနှင့် ရုရှ ဆက်ဆံရေးကို အမေရိကန်နှင့် အခြား နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝိုင်းက ဝေဖန်ပြောကြားခြင်း မပြုခဲ့သော်လည်း မြန်မာနှင့် မြောက်ကိုရီးယား ဆက်ဆံရေးကိုမူ ဝိုင်းဝန်းရှုတ်ချခဲ့ကြသည်။

မြန်မာနှင့် မြောက်ကိုရီးယား စစ်ရေးပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုအပေါ် `အလွန်အမင်း စိုးရိမ်ပူပန်ကြောင်း´ အမေရိကန် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး ဟီလာရီ ရော့ဒမ် ကလင်တန်က ယခင်လက ထုတ်ဖော်ပြောဆိုခဲ့သည်။ `ဒီကိစ္စကို ကျမတို့ အလေးအနက် သဘောထားပါတယ်´ ဟု သူမက ပြောကြားခဲ့သည်။
သို့သော် မကြာသေးခင်က ကုလသမဂ္ဂက ချမှတ်ခဲ့သည့် မြောက်ကိုရီးယားအပေါ် ပိတ်ဆို့အရေးယူမှုနှင့် ပတ်သက်၍မူ သူတို့တွင် တာဝန်ရှိသည့်အတိုင်း လိုက်နာဆောင်ရွက်လိုစိတ် ရှိပါသည်ဟု မြန်မာနိုင်ငံက ထုတ်ဖော်ပြောဆိုခဲ့ခြင်းအတွက်မူ အားတက်မိပါကြောင်း သူမက ပြောဆိုခဲ့သည်။