“သူတို့တွေအတွက် NRC က အိမ်ဆောက်ပေးပါတယ်။ အိမ်သာလည်း ပါပါတယ်။ အခြားသာသနာပြုအဖွဲ့တွေ NGO တွေ လည်းလာတော့ ကြည့်ထားပါတယ်။ စစ်ကြောင့် ပြေးလွှားနေရတော့ သူတို့ကို ကျန်းမာရေး၊ ပညာရေး စတဲ့ ပညာပေးမှုတွေ အများကြီး လုပ်ရဦးမှာပါ။” ဟု ၎င်းသင်းအုပ်ဆရာ စောနေသားက ပြောဆိုသည်။

သံတောင်ကြီးမြို့နယ်အတွင်း IDP ရွာပေါင်း (၁၆)ရွာရှိပြီး အိမ်ထောင်စု ၆၀၀ ကျော်နှင့် လူဦးရေ စုစုပေါင်း ၃,၀၀၀ ကျော်ရှိရာ ယခုအချိန်တွင် NRC မှ အိမ်ထောင်စု ၂၅ စု အတွက် လူနေအိမ် ၂၅ လုံး ဆောက်လုပ်ပေးထားပြီး ဖြစ်ကြောင်း သိရသည်။

“IDP ဒေသက အမျိုးသမီးတွေဟာ မီးဖွားတာကအစ သစ်ပင်တွေအောက်၊ တောကြား တောင်ကြားမှာ ဖွားကြရတာလေ။ သူတို့ အချင်းချင်း ကူညီပြီး လုပ်ဆောင်ခဲ့ကြတာပါ။ ကျမတို့ဘက်ကလည်း ဘယ်လို ကူညီနိုင်မလဲ စဉ်းစားနေပါတယ်။” ဟု ထိုဒေသရှိ ကရင်အမျိုးသမီးများအတွက် Learning Centre ဖွင့်လှစ်ပေးထားသော KWEG ဒါရိုက်တာ နော်စူစဲနာလှလှစိုးက ပြောသည်။

Internal Displace People – IDP များမှာ ယခင်က သောက်ရေခပ်ချောင်း အနောက်ဘက်ကမ်းတွင် နေထိုင်ခဲ့ကြပြီး အစိုးရနှင့် KNU တို့၏ ထိုးစစ်ဖြစ်ပွားရာ နေရာဖြစ်သောကြောင့် တောထဲတွင် အုပ်စုလိုက် လှည့်လည်နေထိုင်ခဲ့ကြရသလို အချို့မှာ ထိုင်း နိုင်ငံဘက်ရှိ မယ်ရာမို ဒုက္ခသည်စခန်းနှင့်သံလွင်မြစ်ကမ်း နံဘေးရှိ အီတိုးထာ့ ပြည်တွင်းဒုက္ခသည်စခန်းများသို့ သွားရောက်နေ ထိုင်ကြရသည်။

“ကျမတို့က စစ်မတိုက်တော့ဘူးဆိုရင်် ကိုယ်နေခဲ့တဲ့ ရွာမှာပဲ နေချင်ပါတယ်။ ရွာမှာနေတုန်းကဟင်းသီး ဟင်းရွက်၊ ငါးတွေ ပုဇွန်တွေ ၀ယ်မစားရဘူး။ တောထဲသွားခူးလို့ ရတယ်လေ။ အခုက အကုန်ဝယ်စား နေကြရတယ်။ လက်ဖက်ခူးတဲ့အလုပ်ပဲ ရှိပြီး တစ်ပိဿာမှ ၂၅၀ ကျပ်ပဲ ရတာလေ။ အိမ်တော့ ကောင်းကောင်းနေရပါတယ်။” ဟု အသက် ၄၀ အရွယ် ကမူဒိုရွာသူ နော်အိုခူဖဲက ပြောသည်။

၁၉၉၇ ခုနှစ်၊ ဧပြီလ ၁၅ ရက်နေ့မှစ၍ ကရင်ပြည်နယ်၊ သံတောင်အရှေ့ဘက်ခြမ်း တစ်လျှောက်ရှိ ရွာများအား အစိုးရစစ်တပ်မှ မီးရှို့သဖြင့် ရွာသူရွာသားများမှာ မိမိတို့ရွာကို စွန့်ခွာ၍ တောတောင်ထဲတွင် လှည့်ပတ်ရှောင်ပုန်းက နေထိုင်ခဲ့ကြရသည်။