မွန်စာ မူလတန်း အောက်အဆင့် (သူငယ်တန်း၊ ပထမတန်း၊ ဒုတိယတန်း) တို့ကို ပြုစု ပြီးစီးသွားခြင်း ဖြစ်သည်။

“မွန်စာပေနဲ့ ယဉ်ကျေးမှုအဖွဲ့က ဦးဆောင်ပြီးတော့ ရှေးလူကြီးတွေ တက္ကသိုက်က ဆရာမတွေ ဘုန်းကြီးတွေကအစ အကုန်ခေါ်ပြီးတော့ မွန် ပြဋ္ဌာန်းစာအုပ်အတွက် ဆွေးနွေးကြတယ်။ ပြဋ္ဌာန်းစာအုပ်အဟောင်းတွေကအစပြန်စုပြီးတော့ အားလုံးသဘောတူတဲ့ ပြဌာန်းစာအုပ်ကို အတည်ပြုတယ် သူတို့အတည်ပြုတဲ့ ပြဋ္ဌာန်းစာအုပ်ကို မူလတန်း ဖတ်စာအုပ်လို ပြန်လုပ်ပြီးတော့ သင်ရိုးညွှန်းတမ်းပါ တင်လိုက်ပြီ” ဟု ဒေါက်တာလှဦး က ပြောသည်။

အတည်ပြုချက် ရရှိပါက မွန် တိုင်းရင်းသားများအတွက် ကျောင်းချိန်ပြင်ပ မွန်စာပေ သင်ကြားရေးကို လာမည့် ၂၀၁၃-၂၀၁၄ ပညာသင်နှစ်တွင် စတင်နိုင်တော့မည်ဟု ဆိုသည်။

တိုင်းရင်းသားစာပေ သင်ကြားရေးနှင့် ပတ်သက်ပြီး အခြေခံပညာမူလတန်းအဆင့်တွင် တိုင်းရင်းသား စာပေကိုကျောင်းချိန်ပြင်ပ၌ သင်ကြားခွင့်ပြုမည်ဟု ပညာရေးဌာန ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး ဒေါက်တာမြအေးက ၂၀၁၂ ခုနှစ် မေလက ကျင်းပခဲ့သည့် တိုင်းရင်းသားဘာသာ သင်ကြားရေး အစည်းအဝေး တရပ်တွင် ပြောကြားခဲ့သည်။

ယခု မွန်ဖတ်စာ စာအုပ်များကို ရေးသားပြုစုရာတွင် အချိန်နည်းပါးမှုကြောင့် စိတ်ကြိုက် ရေးသား ပြုစုနိုင်ခြင်း မရှိသော်လည်း အသင့်တော်ဆုံး မွန်ဖတ်စာ စာအုပ် တအုပ်ဖြစ်စေရန် ရွေးချယ်ခဲ့ကြောင်း မွန်စာပေနှင့်ယဉ်ကျေးမှုကော်မတီက ပြောသည်။

“မြန်မာ ဖတ်စာကနေ ဘာသာပြန်ပြီးတော့ မွန်ဖတ်စာ လုပ်ဖို့ဆိုတာက ဘယ်လိုမှ မဖြစ်နိုင်ဘူး။  အချိန်ကလည်း သိပ်မရှိတော့ ကျနော်တို့အတွက် အဆင်ပြေနိုင်ဆုံးဖြစ်တဲ့ မဆလ ခေတ်က မွန်ဖတ်စာအုပ်ကို ရွေးလိုက်တယ်။ အဲမှာက ပြင်စရာရှိ၊ ဖြည့်စရာရှိတာတွေကို နည်းနည်း ပြန်ပြင်ပြီးတော့ အတည်ပြုလိုက်တယ်” ဟု ကော်မတီ ဥက္ကဋ္ဌ ဒေါက်တာ မင်းကြည်ဝင်း က ပြောသည်။

မွန်စာပေကို ကျောင်းချိန်ပြင်ပမှာသာ သင်ကြားခွင့်ပြုသည့်အပေါ် အားရကျေနပ်မှု မရှိဘဲ အစိုးရ စာသင်ကျောင်း များတွင် ဘာသာရပ် တခုအနေဖြင့် သင်ကြားခွင့် ရရှိရန် ဆက်လက် ကြိုးပမ်းသွားမည်ဟုလည်း ကော်မတီ ဥက္ကဋ္ဌက ဆက်ပြောသည်။

ကျောင်းချိန်ပြင်ပ တိုင်းရင်းသားစာပေ သင်ကြားရေး အစီအစဉ်သည် တိုင်းရင်းသား ကလေးငယ်များအတွက် မိခင်ဘာသာစကား တက်မြောက်မှု ထိရောက်မှု မရှိနိုင်ကြောင်း မွန်ဒေသလုံးဆိုင်ရာ ဒီမိုကရေစီပါတီ ဥက္ကဋ္ဌ (ပညာရေးမှူးဟောင်း) နိုင်ငွေသိန်း (ခေါ်) နိုင်ဂျနူမွန်က ပြောသည်။

“မြန်မာစာကို တိုင်းရင်းသားတွေ သင်ရမယ်။ တတ်ရမယ်။ ထိုနည်းတူ မိခင်ဘာသာကိုလည်း သင်ကြားရမယ်။ ပြီးတော့ နိုင်ငံတကာသုံး အင်္ဂလိပ်စာကိုလည်း သင်ဖို့လိုအပ်တယ်။ ဆိုလိုတာက သုံးဘာသာ (မြန်မာစာ၊ အင်္ဂလိပ်စာ၊ မိခင်ဘာသာ) (Three languages) သင်ကြားမှုစနစ် ဖြစ်သင့်တယ်။ လိုလည်း လိုလားတယ်” ဟု မဇ္စျိမကို ပြောသည်။

လွတ်လပ်ရေး ရရှိပြီးစ အစိုးရ ကျောင်းစာများတွင် မွန်စာပေ သင်ကြားခွင့် ရရှိခဲ့ပြီး ၁၉၅၄ ခုနှစ်တွင် မွန်ပညာရေး ဘုတ်အဖွဲ့ကို ဖွဲ့စည်းပေးကာ မွန်ကျောင်းဆရာများကို ခန့်အပ်ပေးပြီး မူလတန်းအဆင့်တွင် မွန်စာပေကို တရားဝင် သင်ကြားခွင့် ရခဲ့သည်။

သို့သော် မဆလ အစိုးရလက်ထက် ၁၉၆၂ ခုနှစ်မှ စပြီး မွန်စာပေကို တရားဝင် သင်ကြားခွင့် မရရှိတော့ဘဲ
ကျောင်းအချို့တွင်သာ နားလည်မှု ယူကာ အချိန်ပိုင်းအနေနှင့် အနည်းငယ် သင်ကြားခွင့် ရရှိခဲ့သည်။

၁၉၈၈ ခုနှစ်၊ စစ်အာဏာ တဖန်ပြန်သိမ်းပြီး နောက်ပိုင်းတွင်မူ အစိုးရကျောင်းများ၌ မွန်စာပေ သင်ကြားမှုကို အလုံးစုံ ပိတ်ပင်ခဲ့ကာ လူဦးရေ ၃ သန်းခန့် ရှိသည့် မြန်မာနိုင်ငံ အောက်ပိုင်းနေ မွန်လူမျိုးများ အခြားတိုင်းရင်းသားများ နည်းတူ မိခင်ဘာသာစာပေ သင်ကြားခွင့် ဆိတ်သုဉ်းခဲ့ရပြီး ယခုအစိုးရ လက်ထက်တွင် တိုင်းရင်းသား စာပေကို ကျောင်းချိန်ပြင်ပ၌ သင်ကြားခွင့် ရရှိလာခြင်း ဖြစ်သည်။